در محضر پدر و مادر

پدر و مادر، حق ممتاز و بى نظیرى بر گردن فرزندان دارند؛ از این رو مستحق اکرام و تعظیم خاص بوده و مسئولیت فرزندان در این رابطه بسیار خطیر و غیر قابل اغماض مى‌باشد.

رعایت حقوق و احترام آنان، آثار معنوى بسیار ثمربخشى داشته و حتى در امور دنیوى فرزندان تأثیر گذار مى‌باشد. از طرف دیگر، تضییع حق ایشان و عدم قیام به انجام وظایف از سوى اولاد، آثار زیانبار و جبران ناپذیرى در دنیا و آخرت برایشان در پى خواهد داشت.

به جهت اهمیت موضوع و ضرورت توجه به نکات بسیار ظریف در این مورد، بخشى از راه‌کارهاى عملى در اداى حقوق و بزرگداشت مقام پدر و مادر ارائه گردیده. از خداوند متعال توفیق عملى براى خود و خوانندگان را مسألت مى‌نماییم.

۱- با آنها نیکو سخن بگویید.

۲- اگر آنها را ناراحت کرده اید، بکوشید تا خوشحالشان کنید.

۳- در نیکى کردن به پدر و مادر، خوب و بد بودن آنها را ملاحظه نکنید (حتى باید به والدین غیر مومن نیکى کرد).

۴- اگر امر به حرامى کردند، اطاعت نکنید.

۵- اگر اطاعت از آنان ممکن نبود، حق بدرفتارى ندارید.

۶- لازم است پس از درگذشت آنها نیز به ایشان احسان کنید: برایشان نماز بخوانید. از طرف آنها حج بروید. از طرف آنها روزه بگیرید. برایشان استغفار کنید و …

۷- پس از مرگ آنان، تعهدات و بدهیهایشان را ادا کنید.

۸- دوستان آنها را نیز اکرام کنید.

۹- پیش از آن که چیزى از شما بخواهند، حاجتشان را بر آورید.

۱۰- در حضورشان با احترام بنشینید.

۱۱- صداى خود را از صداى آنها بلند تر نکنید.

۱۲- در چشمانشان خیره نشوید.

۱۳- با دست و چشم به آنها اشاره نکنید.

۱۴- آنها را به اسم صدا نزنید.

۱۵- جلوتر از ایشان راه نروید (مگر آن که ضرورتى داشته باشید).

۱۶- قبل از ایشان ننشینید.

۱۷- اگر عصبانى شدند، نسبت به آنان خشوع کنید.

۱۸- در همه حال از آنها تشکر کنید.

۱۹- مراقب باشید، هیچ گاه به ایشان دشنام ندهید.

۲۰- بکوشید تا هرگز آنها را خشمگین نسازید.

۲۱- در حد ممکن، در برآوردن نیازها و تأمین هزینه آنان بکوشید.

۲۲- هر قدر مى‌توانید نسبت به ایشان نیکى کنید.

۲۳- هرگز در مقابلشان تکبر نورزید.

۲۴- در خواست هایشان را برآورده سازید (هر چند به آن نیاز نداشته باشند).

۲۵- چنان چه در حق شما بدى کردند؛ در مقابل، برایشان استغفار و طلب خیر کنید. (اجزهما بالاحسان احسانا و بالسیئات غفرانا).[۱]

۲۶- در مجالس، بالاتر از ایشان ننشینید.

۲۷- دست خود را بالاى دست ایشان نگیرید.[۲]

۲۸- اگر از شما خواستند پیش آنان بمانید، در حد امکان از ایشان جدا نشوید.[۳]

۲۹- در احسان به والدین، جانب مادر را بیشتر مراعات کنید.

۳۰- به وصیت هایشان عمل کنید.

۳۱- دیون (بدهى‌ها) آنان را ادا کنید (در صورت توانایى).

۳۲- اگر بین امر و نهى والدین تعارضى بود؛ اگر ممکن است، رضایت هر دو را جلب کنید و گرنه جانب مادر را ترجیح دهید.

۳۳- اگر شما را به خوردن غذاى شبهه ناک امر کردند، اطاعت کنید.[۴]

۳۴- اگر در وقت نماز شما را به کارى امر کردند، نماز را به تأخیر انداخته و فرمان آنان را اطاعت کنید.

۳۵- اگر در واجبات کفایى شما را نهى کردند، آن واجب را ترک کنید.

۳۶- از آزار دیگران نسبت به والدین جلوگیرى کنید.

۳۷- پیش از آنان شروع به خوردن غذا نکنید.

۳۸- در مجالس، روى خود را از ایشان بر نگردانید.

۳۹- کارى نکنید که دیگران به پدر و مادر شما بدگویند.

۴۰- در وقت ورودشان از جا برخیزید.

۴۱- مراقب سلامتى آنان باشید و اگر نیاز به پزشک و … دارند اقدام کنید.

۴۲- هرگز براى آنان آرزوى مرگ نکنید.

۴۳- از آنان بخواهید تا در حق شما دعا کنند (دعاى والدین در مورد فرزندان مستجاب است، ان شاء الله)

۴۴- غیبت ایشان را روا مدارید و نگذارید دیگران از آنها غیبت کنند.

۴۵- در مواقع مختلف مدافع آنها باشید (تا جایى که حق دیگران تضییع نگردد).

۴۶- نقاط ضعف آنان را براى دیگران بازگو نکنید (مگر موارد خاص).

۴۷- صفات نیک ایشان را در حضور و غیابشان یادآور باشید.

۴۸- ابراز محبت خود را نسبت به آنها آشکار کنید.

۴۹- هر چه مى‌توانید در برابرشان تواضع کنید.

۵۰- از ایشان تقاضایى نکنید که موجب شرمندگیشان شود.

۵۱- بدى هایشان را فراموش کنید و تکرار نکنید.

۵۲- سعى کنید هیچ وقت خوبى‌هایتان را به رخ آنان نکشید (مگر این که ضرورتى داشته باشید).

۵۳- براى پدر و مادر و ذوى الحقوق والدین خود نیز دعا و احسان کنید.

۵۴- نیکى به پدر و مادر را به بهانه این که آنان هنوز جوان هستند ترک نکنید.

۵۵- لزوم احترام ایشان را به اعضاى دیگر خانواده گوشزد کنید.

۵۶- در حد امکان، زمینه تفریح، گردش و زیارت را برایشان فراهم آورید.

۵۷- هرگز صریحا به آنان جواب رد ندهید.

مرکز مشاوره حوزه علمیه قم؛ در محضر پدر و مادر؛ ص ۱-۵

منابع کمکى

۱- قرآن کریم، سوره هاى: اسراء، بقره، لقمان، احقاف.
۲- شهید دستغیب، گناهان کبیره.
۳- سید جعفر میر عظیمى، حقوق والدین، قم: انتشارات مسجد جمکران.

پی‌نوشت‌ها

۱- دعاى ابو حمزه ثمالى.
۲- علامه مجلسى مى‌فرماید: یعنى در موقع عطا به آنها، دست خود را بگیر تا آنها از دستت بردارند.
۳- پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمودند: انس پدر و مادر به تو در یک شبانه روز، از جهاد یک سال بهتر است و نیز براى یک نگاه محبت آمیز به والدین، ثواب یک حج مقبول را وعده دادند.
۴- زیرا پرهیز از لقمه شبهه ناک مستحب، ولى اطاعت آنان واجب است.

منبع: سایت اندیشه قم