رفاقت و ملایمت در خانواده

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: کامل‌ترین مردم از جهت ایمان، خوش‌اخلاق‌ترین آنها می‌باشد. بهترین شما کسی است که نسبت به خانواده‌اش احسان کند. (بحارلانوار، ج۱۰۳، ص ۲۲۶) پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموند: هرگاه خداوند بخواهد به خانواده‌ای خیر برساند، گذر زندگی را بر آنان آسان کرده و اخلاق نیکو به آنها می‌دهد. (بحارالانوار، ج۷۱، ص ۳۹۴)

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: هر کس از شما اخلاقش نیک‌تر، ایمانش بهتر. (نهج الفصاحه، ح۴۲۰، ص ۷۹). نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)می‌فرمایند: لبخندهای زن و شوهر به روی هم، به هنگام برخورد با یکدیگر و یا هنگام خداحافظی صدقه است و به اندازه انفاق فی سبیل الله ارزش دارد. کافی، ج۵، ص ۵۶۹

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: خوب‌ترین شما آن کسی است که با همسر خود نیکو رفتار کند. (مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص ۲۵۵) امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هر که با خانواده خود نیکوکار باشد، روزی‌اش زیاد می‌شود. (بحارالانوار، ج۶۶، ص ۴۰۷) امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید:… هر کس با خانواده‌اش به نیکی رفتار کند، عمرش طولانی می‌گردد. (بحارالانوار، ج۶۹، ص ۳۸۵)

امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: چهار خصلت اگر در فردی باشد دین او کامل شده، گناهانش پاک می‌شود و خداوند عزّوجلّ را در حالی که از او راضی است ملاقات می‌کند:

۱- کسی که وظیفه الهی‌اش را در مورد مردم انجام دهد.

۲- با مردم راستگو و صادق باشد.

۳- از انجام هر عملی که نزد خداوند ناخوشایند است، حیا کند.

۴- با خانواده‌اش خوش اخلاق باشد. (بحارالانوار، ج۶۹، ص ۳۸۵)

ظاهری شاد و چهره‌ای بشاش داشته باشید

در احادیث آمده است: “حزن انسان مؤمن، در دل اوست ولی چهره او بشاش است” اگر شما این گونه باشید، چهره‌تان پیام‌آور شادی و شادمانی است که امکان مسرت همسر رافراهم می‌سازد(خانواده شاد و بانشاط، ص ۱۹۸). علی (علیه السلام) فرمودند: با اخلاق خوش است که زندگی خوش و خرم می‌شود.(میزان الحکمه، ج۹، ص ۴۲۴۲)

امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: از هر خانواده‌ای که نرمی و ملایمت دور شد، خیر از آنها دور می‌شود. (کافی، ج۲، ص ۱۱۹) امام سجاد (علیه السلام) فرمود: محبوبترین شما نزد خداوند، نیکوکارترین و بهترینتان در عمل است… و نزدیکترین شما به خداوند، خوش‌خلق‌ترین شما است و آن که بیش از همه خداوند از او خشنود است آن کسی است که بیش از همه رفاه بیشتری برای خانواده‌اش فراهم کند. (بحارالانوار، ج۷۸، ص ۱۳۶).

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: مردی که بر بداخلاقی زنش [به خاطر خدا] صبر کند، خداوند به ازای هر صبری، ثوابی مانند اجر صبر ایوب بربلایی که به او رسید عطا می‌کند. (بحارالانوار، ج۷، ص ۲۱۶). حضرت علی (علیه السلام) در تمام حالات با همسران مدارا کنید. (وسائل الشیعه، ج۲۰، ص ۱۸۰) امام صادق (علیه السلام) فرمود: در ارتباط بین زن و شوهر، مرد نیازمند سه چیز می‌باشد: مدارا، خوش‌رفتاری و خوش اخلاقی با زن، تا محبت و علاقه زن را جلب نماید. به دست آوردن قلب او با پیراستن ظاهرش در مقابل دیدگان او و گشاده دستی با وی.

زن نیز در روابط خود با همسرش بی نیاز از سه ویژگی نیست: خود را از هر پلیدی دور نگه دارد تا آنجایی که شوهرش در هر حالتی خوش یا ناخوش، به وی اطمینان کند، متعهد بودن زن تا به هنگام خطا شوهر به او توجه نماید. اظهار عشق و علاقه به همسر، ظاهری جذاب در برابر دیدگان او. (بحارالانوار، ج۲۴، ص ۹۷). حضرت علی (علیه السلام) می‌فرماید: چیزی به اندازه سخاوت و مدارا و خوش خلقی محبت را به وجود نمی‌آورد. (غررالحکم، ص ۲۴۴) امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌فرماید: کسی که رفق و مدارا به کار گیرد، روزی فراوان بدست می‌آورد. (غررالحکم، ص۲۴۴).

اگر دیدید که همسرتان یک نقطه عیبی دارد- هیچ انسانی بی عیب نیست- و مجبورید او را تحمل کنید، تحمل کنید، که او همزمان، دارد یک عیبی از شما را تحمل می‌کند. آدم عیب خودش را که نمی‌فهمد، عیب دیگری را می‌فهمد. پس بنا را بگذارید بر تحمل، اگر چنانچه قابل اصلاح است، او را اصلاح کنید. اگر دیدید کاری نمی‌شود کرد، با او بسازید. (مطلع عشق، ص ۹۱)، خطبه عقد رهبر فرزانه انقلاب، مورخه ۱۳۷۸/۴/۹ از هرچیزی که محیط خانواده را متشنج و دچار افسردگی و هیجانهای بی مورد نماید، اجتناب کنید. هم زن و هم مرد بنا را برسازش و همزیستی و همراهی بگذراند. (مطلع عشق، ص )۳۱، خطبه عقد رهبر فرزانه انقلاب، مورخه ۱۳۷۶/۹/۶٫

وقتی می‌گوییم تفاهم، معنای آن این نیست که هر فهمی ما داشتیم آن را بر زندگی تحمیل کنیم و اسمش را تفاهم بگذاریم. بر اساس اصولی که قرآن کریم و پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه اطهار (علیه السلام) برای ما ترسیم کرده اند، ما باید به یک فهم مشترک و در نتیجه به یک عمل مشترک برسیم و راه آن این است که گاهی ما از خواسته خودمان بگذریم و به خواسته همسرمان تن دهیم و گاهی او از خواسته خود بگذرد و به خواسته ما تن دهد. این معنای سازگاری، رفاقت و تفاهم است. (خانواده ی پویا، ج۶، ص ۴۴).

به نقل از حجه السلام حسینی مشکل اشخاص تند خو آن است که به سبب مقصر ندانستن خود به اصلاح خویش نمی‌پردازند. آنها همواره تقصیر را به گردن دیگران می‌اندازند و در برابر نصیحت های خیرخواهانه دیگران نیز گوش شنوا ندارند. دینداری و رضامندی خانوادگی، مجتبی حیدری، ص ۱۲۱ ضعف اعصاب ها، غصه ها، نگرانی‌ها، کینه‌توزی‌ها، و… همه به خاطر آن است که در گفتار، کردار ونیت هایمان، محرک ما خدا نیست. دینداری و رضامندی خانوادگی، (مجتبی حیدری، ص۷۷).

منصف باشیم

چقدر عالی و شیرین است زندگی خانواده‌ای که شوهر نسبت به همسر و زن نسبت به شوهر، پدر و مادر نسبت به فرزند، فرزند نسبت به پدر و مادر انصاف را رعایت کنند و هرکدام در هر برنامه ای، آنچه را برای خود نمی‌پسندد، برای طرف خود هم نپسندد. این طور نباشد، که استراحت و راحتی فقط برای مرد و فرزندان خانه، و تمام زحمات و مشقات بدوش زن باشد، این گونه نباشد که زن و شوهری جان بکنند و بچه ها بخورند و بخوابند و طلبکار هم باشند، همه نسبت به هم اهل انصاف و دادگری و عدالت و خدمت بوده و در تمام کارهای خانه به هم کمک کنند تا بخشی از سعادت آنان تامین شود، از هجوم شقاوت درامان بمانند. (نظام خانواده در اسلام، حجه السلام حسین انصاریان، ص ۵۱۴).

یک راه حل

هر موضوعی را که موجب اوقات تلخی شما می‌شود، روی یک تکه کاغذ یاداشت کنید. در موقع ناراحتی، گله خود را اظهار نکنید. وقتی که شما و همسرتان در آرامش روحی هستید، آن وقت شکایات را بیرون بیاورید و پیش خود بخوانید. بیشتر گله ها و شکایات به قدری در نظر شما کوچک و ناچیز جلوه خواهد کرد که از مطرح کردن آن خجالت می‌کشید و یادداشت را پاره کرده و به دور می‌اندازید؛ امّا وقتی درباره ی گله های عمده با همسرتان صحبت می‌کنید، سعی نماید که عاقل، متین و منطقی باشید. بدون شک شکایات شما با همکاری و علاقه دو جانبه از بین خواهد رفت. (آیین همسرداری؛ دورتی کارنگی ترجمه مهستی شهلایی)

منبع: دفتر دوم؛ همسرداری کلبه ی مهر ص ۱۵۵

راسخون