تعمیرگاهی برای اصلاح سبک زندگی

بنا بر نگرش دینی، انسان خداجو و خدانگر، صرفا به دنبال تامین منافع فردی خود نیست و رعایت حقوق سایرین جامعه، برای او مهم است چرا که این مهم، از لوازم سبک زندگی دینی است.

ماه رمضان، فرصتی است مغتنم برای بازنگری ارتباط خود با خدا و اصلاح سبک زندگی از مسیر بندگی؛ چرا که فضای مهیا و آماده این ماه فرصتی را فراهم می‌آورد تا با نزدیک شدن به خدا و تقویت ارتباط با او با نیاز فطری خود یعنی عبادت و پرستش پاسخ داده و فاصله‌ای را که با سبک زندگی دینی پیدا کرده‌ایم، پر کنیم.

سبک زندگی(۱) به معنای شیوه زندگی خاص یک فرد، گروه، یا جامعه است. این مفهوم در مطالعات فرهنگی به مجموعه رفتارها، مدل‌ها و الگوهای هر فرد اطلاق می‌شود که معطوف به ابعاد هنجاری، رفتاری و معنایی زندگی اجتماعی او بوده و نشان‌دهنده کم و کیف نظام باورها، کنش‌ها و واکنش‌های فرد و جامعه می‌باشد.

۱-نظم در زندگی و مدیریت زمان

انسان، براى رسیدن به کمال همواره باید از پرتو عقل مدد جوید تا به هدف خویش دست یابد. نظم و انضباط، مسیری است که افراد باید در آن قرار گیرند. نظم، هم ردیف ارزش‌هاى والاى اسلامى و راز کامیابى انسان‌هاى بزرگ و راه غلبه بر سختى‌ها و یافتن کاستى‌هاست و عامل تامین نیازهاى مادى و معنوى و دستیابى سریع به اهداف و صرفه‌جویى در وقت و استحکام عمل است. انسان منظم، از نشاط و تحرکى بیشتر برخوردار است و آینده‌نگر و دوراندیش می‌باشد.

ماه مبارک رمضان، فرصت طلایی برای نظم بخشیدن به زندگی‌هایمان می‌باشد. انسان باید در زمان معین، بخورد و بیاشامد و در زمانی دیگر، خوردن و آشامیدن ممنوع می‌شود. در روز معینی، روزه‌داری شروع و تا یک ماه ادامه می‌یابد. این نکات از مسائلی است که روزه‌دار باید به آنها اهتمام داشته باشد و با دقت نظر در آن می‌تواند نظم را در زندگی خود تسری بخشد.

۲-آرامش در پرتو روزه‌داری

زندگی انسان امروز، مملو از اضطراب و استرس است. انسان تلاش می‌کند زندگی بدون دغدغه داشته باشد و در محیط شخصی و کاری و به طور کلی در محیط اجتماعی، آرامش را برای زندگی خود فراهم کند.

روزه‌داری سبب آرامش روحی شده و استرس و نگرانی را از انسان روزه‌دار دور می‌کند. مسلماً این امر تنها در سایه گرسنگی و تشنگی‌های بی‌هدف و بدون احساسات پاک معنوی میسر نخواهد شد. از آنجا که روزه، سرتاسر ذکر و ارتباط با خداوند است(۲) باعث نوعی نشاط روانی در فرد می‌شود:(الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلاَ بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب) همان کسانى که ایمان آورده‌‏اند و دلهایشان به یاد خدا آرام مى‌‏گیرد. آگاه باش که با یاد خدا، دلها آرامش مى‌‏یابد.(۳)

روزه‌داری، سبب آرامش روحی شده و استرس و نگرانی را از انسان روزه‌دار دور می‌کند. مسلماً این امر تنها در سایه گرسنگی و تشنگی‌های بی‌هدف و بدون احساسات پاک معنوی میسر نخواهد شد.

۳- رعایت حق دیگران

برای قوام یک جامعه و تعالی آن، انسان‌ها باید در رابطه با دیگران حقوقی را رعایت کند. این مسئله در منابع دینی ما بسیار مهم بیان شده است تا آنجا که بر حق خداوند نیز مقدم است.(۴) ماه مبارک رمضان، بهترین فرصت برای تمرین رعایت حق‌الناس است. در مورد حقوق دیگران، باید به مال مردم احترام گذاشت و در آن دقت کرد. ربا، رشوه، فریبکاری، سرقت و هر گونه تصرف نامشروع، باید به تحصیل رضایت صاحب مال و یا باز پس دادن آن مال جبران شود. احترام به جسم و روان مردم، از حقوق مهم دیگر است.

ضرب و جرح وارد آوردن، دادن غذای فاسد و غیر بهداشتی و مسموم و یا هر چیز دیگری که سلامتی افراد را به خطر اندازد، از آن جمله است. آبروی افراد هم، دارای حرمت و مصونیت است. غیبت، تهمت، افشاگری و هر گونه رفتار دیگری که به آبرو و حیثیت دیگری ضربه و آسیبی وارد نماید، مذموم و خلاف سبک زندگی دینی است. در ماه مبارک رمضان، این موارد مورد توجه قرار گرفته و برای درک حقیقی روزه، سفارش به رعایت آن شده است.

۴- اعتدال در خوردن و آشامیدن

اصولاً بیشتر افراد، روزه‌داری را امساک از خوردن و آشامیدن می‌دانند و این موضوع در ماه مبارک، برجسته است. شاید در هیچ دوره‌ای مانند عصر حاضر، تغذیه انسان دچار آشفتگی نبوده است. ما هر روز شاهد بیماری‌هایی هستیم که از خوردن و آشامیدن ایجاد می‌شود و می‌توان گفت غذای ما، مصنوعی و بیشتر برای رفع گرسنگی است تا صحت و سلامتی. حتی میوه‌جات و سبزیجات طبیعی نیز از این موضوع در امان نیستند.

پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم)، نسخه‌ای کلیدی را برای ما تجویز نموده است که امروزه می‌تواند راهگشای درمان بسیاری از بیمارها باشد ایشان فرمودند: «المعده بیت الداء و الحمیه هی الدواء؛ معده، مرکز بیماری‏‌ها و امساک، بالاترین داروهاست.»(۵)

ماه مبارک رمضان، فرصت طلایی برای نظم بخشیدن به زندگی‌هایمان می‌باشد. انسان باید در زمان معین بخورد و بیاشامد و در زمانی دیگر خوردن و آشامیدن ممنوع می‌شود. در روز معینی، روزه‌داری شروع و تا یک ماه ادامه می‌یابد. این نکات از مسائلی است که روزه‌دار باید به آنها اهتمام داشته باشد و با دقت نظر در آن می‌تواند نظم را در زندگی خود تسری بخشد.

غذای زائد و اضافی در مصرف روزانه‌ی ما بسیار است و همین امر، موجب اختلال دستگاه گوارش و سبب ذخیره شدن چربی‌‏های خارج از اندازه در بدن ماست که موجب بیماری‏‌های گوناگونی می‏‌شود. بیماری‏‌های خطرناک همچون چاقی، تصلب شرایین، انسداد عروق، دیابت و … ریشه در تغذیه زیاد و گاهی هم معلول کیفیت آن است. در گذشته برای بهبودی بیماری، توجه زیادی به امساک و درمان با تغذیه می‌شد. حکیم قرن ششم پیش از میلاد، فیثاغورث به شاگردانش توصیه می‌‏کرد تا در مواقع بیماری و نیز به منظور تهذیب نفس از نوعی امساک کمک بگیرند. سقراط- که او را پدر دانش پزشکی نامیده‌‏اند- نیز برای حفظ صحت و درمان بیماری‏‌ها «امساک»را برای مدتی طولانی ضروری می‏‌دانست.(۶)

ماه رمضان، فرصتی است برای استراحت دستگاه‌های گوارشی و با توجه به این که این دستگاه در طول سال مشغول به کار است این استراحت ضروری است. در حدیثی از پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است: «صوموا تصحوا؛ روزه بگیرید تا تندرست شوید.»(۷) بدیهی است که هنگام سحری خوردن و یا افطار کردن، نباید در خوردن و آشامیدن افراط کرد تا بتوان از آثار بهداشتی و درمانی روزه نیز بهره‌‏مند شد.

۵-توجه و اهتمام به مسائل سیاسی، اجتماعی

از آنجا که ماه مبارک رمضان، مخصوص تمامی مسلمانان است و همه در آن شرکت می‌کنند، تقویت اتحاد بین مسلمانان می‌تواند به راحتی صورت گیرد. حضرت امام خمینی(ره) با در نظر گرفتن این مطلب، جمعه آخر ماه رمضان را روز قدس نامیدند که با استقبال تمامی مسلمان اعم از شیعه و سنی روبرو شد.

اساساً نمازهای جمعه در ماه مبارک رمضان، با شکوه هر چه بیشتر در مقایسه با باقی سال برگزار می‌گردد که این خود فرصتی برای همگرایی افراد جامعه با سلایق سیاسی مختلف است. افطاری‌های عمومی به صورت کم‌هزینه در مساجد و حسینیه‌ها نیز می‌تواند همدلی و اتحاد اجتماعی را تقویت کند و مسلمانان را نسبت به مسائل اجتماعی آگاه‌تر گرداند.

پی‌نوشت‌ها

۱- Lifestyle

۲- خطبه شعبانیه

۳- رعد، ۲۸

۴- «خداوند حقوق بندگانش را مقدم بر حقوق خود قرار داده و کسی که حقوق بندگانش را رعایت کند حقوق الهی را نیز رعایت خواهد کرد». میزان الحکمه، ج ۲، ص ۴۸۰

۵- سفینه‏‌البحار، ج۲، ص۷۸

۶-حکمه الصوم و آثار، ص۳۸، نشر: گروه فرهنگ اجتماعی کویت، به نقل از نقش روزه در سازندگی انسان.

۷-بحارالانوار، ج۹۶، ص۲۵۵

منبع: تبیان؛ فرآوری: محمدی