ارمغان صلوات

 رسول اکرم (صلى الله علیه و آله وسلم) فرمود:

بسیار یاد کردن خدا و بر من «صلوات» فرستادن، موجب برطرف شدن فقر مى شود.(شرح الصلوات اردکانى، ص ۷۶)

با توجه به روایت فوق، داستان زیر را تقدیم مى دارم. توصیه مى کنم که قبل از مطالعه به نکات زیر توجه نمایید:

۱ ـ شکى نیست که «اذکار» خواصّ و فوایدى بسیار دارد. طبق روایات رسیده از معصومین علیهم السلام ، ذکر «صلوات» نیز چنین است. یکى از فواید آن، رهایى از فقر و تنگدستى است. ناگفته پیداست که: نتیجه بخشیدن آن، شرایطى دارد. یکى از شرایط آن، چگونگى حالت هاى روحى، نفسى و معنوى انسان است. با این بیان، ذکر شخصى به ثمر مى رسد که قبلاً زمینه لازم را فراهم کرده باشد. به عبارت دیگر، نباید توقع داشت که بدون ایجاد زمینه، تکرار اذکار به نتیجه مطلوب برسد.

۲ ـ به ثمر رسیدن ذکرها، در سایه تلاش وجدّیّت انسان است. به عبارت دیگر، به نتیجه رسیدن آنها با تنبلى و تن پرورى منافات دارد و نباید از تلاش و کوشش در کسب معاش دست کشید و با تکرار اذکار، به کنجى نشست و به امید این که خداوند، روزى مان را مى رساند؛ از کار و تلاش دست برداشت.

خواب و خوراکى نداشت. مادام که سرو وضع زن و بچه هایش به خاطرش مى آمد؛ آشفته و غمناک مى شد. ظاهر رنجور و گونه هاى ترک برداشته آنها، آزارش مى داد. همین طور شکوه هاى بى وقفه همسرش که خواب و خیالش را ربوده بود.

آن روز، مثل همیشه، درب چوبى حیاط را به هم زد. راه کوچه باریک محله را در پیش گرفت. نمى دانست کجا مى رود؟ ولى گام هایش بسى بلند و کشیده بود. گاهى به اطرافش چشم مى دوخت تا شاید مشکل گشایى بیابد. از چند کوچه باریک و کم عرض گذشت. به چهارراهى نزدیک شد که معمولاً از جمعیت موج مى زد. در آن سوى چهار راه، مسجدى قرار داشت. هرچند ظاهرش ساده و کوچک بود؛ اما هیچ وقت از نمازگزاران خالى نبود. گاهى واعظى به منبر مى رفت و به پند و اندرز مردم مى پرداخت. آن روز نیز واعظى بر فراز منبر، در حال سخنرانى بود. جمعیتى گرد آمده بودند و به سخنان او گوش مى کردند. «سعید» نیز خودش را داخل جمعیت زد. روحانى، پیرامون فقر و راه هاى خلاصى از آن سخن مى گفت. بیان شیرین و رسایى داشت. چیزى نگذشت که سعید جذب سخنان او شد. بین خودش و او احساس نزدیکى مى کرد. به نظرش رسید که روحانى، او را مى شناسد و حرف هاى دلش را بازگو مى کند. ولى این طور نبود؛ سخنان روحانى، حرفِ دل بسیارى از مردم بود. او در بخشى از سخنانش گفت:

«در فرستادن صلوات، کوتاهى نکنید. زیرا اگر توانگر صلوات بفرستد، مالش برکت مى یابد و اگر فقیر صلوات بفرستد، خداوند تعالى از آسمان روزى اش را مى فرستد.»

این سخن گرچه براى سعید تازگى داشت، ولى به نظرش آسان بود. از خودش پرسید:

پس تا حالا چرا به این راه ساده، فکر نکرده بودم؟!

سخنان روحانى تمام شد، اما فریادهاى هماهنگ «صلوات» تمامى نداشت. صلوات ها، رسا و پى درپى بود. سعید امیدوار شده بود. او مثل خیلى ها، قدم به بیرون گذاشت. راه خانه اش را در پیش گرفت. لبهایش مى جنبید. لحظه اى زمزمه اش قطع نمى شد. مثل این که صلوات، آن سوى لبهایش پنهان شده بود.

سه روز گذشت. هنوز صلوات، ورد زبانش بود. سخنان روحانى از دل و ذهنش بیرون نمى رفت:

… فقیر اگر صلوات بفرستد، خداوند تعالى از آسمان روزى اش را مى فرستد.

از خانه بیرون شد. همچنان چهره ارغوانى و گرسنه بچه ها، نگرانش ساخته بود. اتفاقاً عبورش به «خرابه اى» افتاد. مکان ترسناکى بود. گویى در و دیوارهایش با انسان سخن مى گفت. سخن از گذشته هاى دور؛ سخن از آنهایى که آنجا را به یادگار گذاشته بودند. سنگ ها و خاک هاى تلنبار شده کف خرابه، راه رفتن را مشکل ساخته بود. اضطراب خفیفى، وجود سعید را فرا گرفت. لحظه اى در خودش فرو رفت. سنگى به پایش اصابت کرد. اوّل لرزید و بعد، کمى احساس درد کرد. چیزى به افتادنش نمانده بود. برگشت، نگاه کرد. چشمش به سنگى افتاد که در حال غَلت خوردن بود؛ و بعد «سفال» خاکى رنگ، توجه اش را جلب کرد. حسّ کنجکاوى اش بیدار شده بود. گامى به عقب برگشت. از فاصله کمتر، چشم دوخت. بخشى از یک ظرف قدیمى به چشمش افتاد. به آرامى خاک ها را کنار زد و بعد کوزه کوچکى از دل خاک، بیرون آورد.

ضربان قلبش تند تند مى زد. احساس تشنگى مى کرد. لب هاى خشکیده اش تکان مى خورد. خاک هاى سطح کوزه را فوت کرد. قشنگ و زیبا بود. دهان کوزه با گِل بسته شده بود. گِل هاى دهان کوزه را بیرون آورد. به آرامى دهان آن را به سمت پایین قرار داد. صداى شادى آورى در خرابه پیچید. صدا از به هم خوردن سکه هاى طلا بود. نور طلایى رنگ سکه، زیر اشعه خورشید، وسوسه انگیز و خیال آور مى نمود. گیج شده بود. تصمیم گرفتن، برایش دشوار بود. لحظاتى مات و مبهوت به سکه ها نگاه کرد. جلوه فریبنده آنها چشمانش را به بازى گرفته بودند. به فکر فرو رفت. در عالم گذشته اش غرق شد. بار دیگر اوضاع نا به سامان خانواده اش، خاطرش را آشفته کرد. از این که نتوانسته بود شکم بچه هایش را سیر کند، غصّه مى خورد؛ از این که در مقابل تقاضاهاى آنها چاره اى جز سکوت نداشت، زجر مى کشید.

به خود آمد. چشمش به سکه ها افتاد. لبخند شیرین، روى لب هاى خشکیده اش، گُل کرد. سکه هایى را که روى زمین افتاده بود، جمع کرد و داخل کوزه انداخت. کوزه را به سینه اش چسباند. در حالى که صورتش را به آسمان بلند کرده بود؛ لحظه اى چشمانش را بست. آنگاه از جایش برخاست. شروع کرد به راه رفتن. چند گامى بیش نرفته بود که به یاد سخنان آن روحانى افتاد:

… فقیر اگر صلوات بفرستد، خداوند تعالى از آسمان روزى اش را مى فرستد.

گام هایش سست شد. کم کم از حرکت بازماند. نه توان رفتن داشت و نه قدرت برگشتن. سر دو راهى قرار گرفته بود؛ دو راهى که یک راه آن به فقر دائمى منتهى مى شد و راه دیگرش به بهره مند شدن از آن گنج خدادادى. اما نه؛ او در آن گیرودار سرنوشت ساز، به خودش نهیب زد:

وعده روزى من، از آسمان است؛ روزى زمینى را نمى خواهم.

برگشت. کوزه را سرجایش گذاشت. درست زیر همان سنگى که به پایش خورده بود. به اطرافش نگاه کرد. سریع از خرابه بیرون شد. ساعتى دیگر، تن خسته و گرسنه اش را روى حصیر کهنه اتاقش، رها کرد و بار دیگر در فکر عمیق فرو رفت.

ـ این بار هم که با دست خالى برگشتى؟!

این، صداى همسرش بود که رشته افکارش را پاره کرد. در حالى که لبخندى به لب هایش کاشته شده بود؛ همه چیز را براى همسرش تعریف کرد. همسرش که تحمل شنیدن سخنان او را نداشت، پرسید:

کجاست؟ چرا نیاوردى؟!

ـ نخواستم.

ـ نخواستى؟! چرا؟ مگر حال و روزمان را نمى بینى؟ اگر تو نمى خواهى، گناه ما چیست؟ گناه این بچه هاى معصوم…؟

ـ مطمئنّم که خداوند روزى ام را از آسمان مى فرستد.

ـ از آسمان؟! آن را کجا گذاشتى؟

ـ همان جا، سرجایش؛ زیر همان سنگِ وسطِ خرابه.

در آن لحظه، همسایه اش ـ که مرد یهودى بودـ در پشت بام خانه اش به سخنان سعید و همسرش گوش مى کرد. بعد از شنیدن سخنان آن دو، سخت به طمع افتاد. فورى خودش را به آن خرابه رساند. سنگى در وسط خرابه، سینه به خاک فرو برده بود. به سنگ نزدیک شد. به آرامى آن را کنار زد. کوزه، برق نگاهش را دزدید. بى صبرانه سنگ را از دل خاک بیرون آورد. تا آن لحظه هزاران فکر و خیال در ذهنش متولد شده، رشد و نمو کرده بود. خیالاتى که تنها با سکه هاى داخل کوزه به ثمر مى رسید. او حق داشت که به هیچ چیز فکر نکند جز آن کوزه و سکه هاى داخلش. کوزه را برداشت و یک راست خودش را به خانه اش رساند. به تندى درِ کوزه را باز کرد. بى صبرانه به درون آن چشم دوخت. ترسى توأم با اضطراب، در تنش دوید. موجودات شبیه مار و عقرب، توجه اش را جلب کرد. بیشتر دقت کرد. درست بود؛ عقرب هاى سیاه و زرد رنگ طول و عرض کوزه را مى پیمودند. درِ کوزه را بست. احساس تنفّرى نسبت به کوزه پیدا کرده بود. به فکر فرو رفت. همان جا، کینه اى نسبت به سعید در دلش کاشته شد. در حالى که از چهره اش شرارت مى بارید، رو به همسرش کرد و گفت:

حتماً مى دانسته که کوزه پر از مار و عقرب است. وقتى فهمیده که من در پشت بام خانه به حرف هاى او و همسرش گوش مى کنم؛ با حرف هاى دروغش، مرا گمراه کرد و گرفتار این مار و عقرب هاى کشنده نمود. جواب دشمنى اش را خواهم داد. جوابى که هرگز فراموش نکند!

سعید نشسته بود. همسرش به قیافه متفکّرانه او نگاه مى کرد. از این که شوهرش آن همه سکه طلا را رها کرده بود، عصبانى بود. گاهى با سخنان طنزگونه و نیش دار، عمل او را مورد استهزاء قرار مى داد. چگونه مى توانست باور کند که مردش با آن همه فقر، آن همه سکه طلا را رها کرده است؟! بار دیگر به شوهرش نگاه کرد. او همچنان به سینه دیوار چسبیده بود. زیر لب، چیزى مى خواند. زن که حوصله اش تمام شده بود، گفت:

منتظرى که خدا روزى ات را از آسمان بفرستد؟ بلند شو برو بیرون، یک کارى کن.

سعید دنبال جمله اى مى گشت تا پاسخ همسرش را بدهد. هنوز چیزى نگفته بود که صداى عجیبى در اتاق پیچید. صدا براى سعید آشنا بود. همان صداى جذّابى که در خرابه شنیده بود. به سقف اتاق نگاه کرد. از «روزنه» کوچک سقف اتاقش، بارانى از سکه مى بارید. حالت عجیبى پیدا کرده بود. خوشحالى توأم با حیرت، آب دهانش را خشکانده بود. صدایش در اتاق پیچید:

خدایا! شکرت، شکرت. نگاه کن،نگاه کن، خداوند روزى مان را ازآسمان فرستاده است.

همسرش که باورش نمى شد، اول به روزنه سقف اتاق چشم دوخت و سپس با شادمانى به جمع کردن سکه ها پرداخت. صداى گفت و گوى سعید و همسرش به گوش همسایه یهودى اش رسید. او به خودش شک کرد. دست نگه داشت. کوزه را بالا کشید. از دهان کوچک کوزه، نگاهش را گذراند. عقرب هاى باقى مانده، همچنان به یکدیگر تنه مى زدند و از سر و کول هم بالا و پایین مى رفتند. به سعید و همسرش زهرخندى نثار کرد و بار دیگر کوزه را در دهان روزنه اتاق، وارونه کرد. همزمان صداى سعید بلند شد:

بازهم سکه، سکه. خدایا… خدایا…!

برشگفتى مرد یهودى افزوده شده بود. به نظرش رسید که سعید و همسرش، عقلشان را از دست داده اند. براى این که مطمئن شود، سرش را به روزنه اتاق سعید، نزدیک کرد. و بعد با احتیاط به داخل اتاق نظر انداخت. باورش نمى شد. آنچه ریخته بود، سکه بود. سکه هایى که با رنگ زرد و فریبنده در کف دستان آن دو موج مى زدند و «جرنگ، جرنگ» صدا مى کردند. با خودش گفت:

حتماً من اشتباه کرده بودم!

و ادامه داد:

نه! نه! من اشتباه نکرده بودم؛ هرچه بود، مار و عقرب بود.

از خودش پرسید:

پس چه اتفاقى افتاده است؟

لحظه اى به فکر فرو رفت. بعد از چند دقیقه اندیشیدن، به راز قضیه پى برد. دانست که این، سرّى از اسرار غیبى است. سرّى که به دست خداوند به ثمر رسیده است. سعید را به پشت بام دعوت کرد. وقتى سعید، خودش را به آن جا رساند، مرد یهودى خودش را روى قدم هاى او انداخت. هماندم صدایش که با گریه شوق توأم بود؛ در فضا پیچید:

«اشهد ان لا اله الاّ اللّه؛ اشهد انّ محمّداً رسولُ اللّه.»

سعید نیز گیج شده بود. مى دانست که باران سکه از برکات «صلوات» است. ولى نمى دانست که مسلمان شدن یک نفر یهودى نیز از دیگر برکات آن مى باشد. یک بار دیگر به مرد تازه مسلمان نگاه کرد و سکه هاى کف اتاق را در ذهنش تداعى نمود. ناخود آگاه بر زبانش جارى شد:

«اللّهمّ صلّ على محمّدوآل محمّد!»*

پی نوشت ها:

* ر.ک: شرح الصلوات، احمدبن محمدالحسینى الاردکانى، ص ۷۷ و گنجینه نور و برکت ختم صلوات، انتشارات مسجد مقدس جمکران، ص ۶۵٫

منبع :سید میثم سنگچارکی،کوثر،شماره ۵۰