احترام به والدین

ضرورت محبت به والدین

محبت و مهربانی با پدر و مادر، امری است که عقل و شرع به ضرورت آن اقرار می‌کنند. خداوند مهربان در قرآن مجید می‌فرماید: وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ (اسراء: ۲۴) از روی محبت و مهربانی، بال فروتنی را برای پدرو مادرت فرود آور.

بی‌تردید، اگر انسان به زحمت‌ها و رنج‌های بی‌شائبه والدین توجه کند، هرگز نیکی‌های آنان را از یاد نمی‌برد. امام زین‌العابدین (علیه السلام) می‌فرماید: حق مادرت آن است که بدانی، او به گونه‌ای تو را حمل کرد که هیچ کس کسی را چنین حمل نکرده است و چنان ثمره‌ای از قلبش را به تو داده است که هیچ کس به کسی نمی‌دهد.

او با جوارحش تو را حفظ کرده و هراسی از آن نداشته است که با وجود گرسنگی، تو را سیر و با وجود تشنگی، تو را سیراب کند و تو را بپوشاند. در حالی که خود برهنه است، خویشتن را در آفتاب، سایبان تو سازد و از برای تو از خواب دست کشد و تو را از گرما و سرما حفظ کند تا برای او باقی بمانی و تو نمی‌توانی سپاسش را به جای آری، مگر به  یاری و توفیق الهی.

اگر شخصی کوچکترین نیکی و احسانی در حق انسان به جای آورد، عقل تشکر و قدردانی از او را لازم می‌داند، حال با توجه به این که پدر و مادر سمبل نیکی و احسان به فرزند هستند و از جان خود برای پرورش او ما یه می‌گذارند، سزاوارترین انسان‌ها برای احترام و قدردانی‌اند.

پیام متن

احترام به والدین را هم شرع تأکید می‌کند و هم عقل سفارش.

خوش زبانی و خوش رفتاری با والدین

بهترین راه برای ابراز محبت به پدر و مادر، نرم گویی و خوش زبانی با آنهاست. پیشوایان معصوم (علیهم السلام) که بزرگترین مربیان بشری هستند، تندی به پدر و مادر را نهی کرده‌اند و حتی صدای ما نباید از صدای آنان بلند باشد چه رسد به این که خدای ناکرده با آنان به زشتی سخن بگوییم که سخن زشت و ناسزا گفتن به والدین، از گناهان کبیره است.

امام صادق (علیه السلام) سفارش کرده است: «حتی» هنگامی که پدر و مادرتان شما را می‌زنند، شما از درگاه خدا برای آن دو طلب غفران و بخشش کنید.» باز همان حضرت می‌فرماید: اگر پدر و مادر صدایشان را بلند کردند شما صدایتان را آهسته کنید و با آرامش با آنان سخن بگویید.» حتی نباید پدر و مادر را به نام کوچک صدا بزنند.

نگریستن از روی مهربانی و عطوفت به صورت والدین، عبادت است. امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «هیچ گاه چشمانت را از نظر کردن به والدین پر مکن، مگر با رحمت و مهربانی.» خداوند در قرآن کریم در توصیه‌ای نیکو به همه آدمیان می‌فرماید: «وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریمًا»؛ با آنان با احترام سخن بگوی. (اسراء: ۲۴)

پس اگر می‌خواهیم محبت خود را به آنان اظهار کنیم و سپاسگزار و قدردان آنان باشیم، این سخن امام را به خود تلقین کنیم که: «در همه حال سپاسگزار والدین باشید، حتی در مواقعی که گفتار و کردار والدین مطابق میلتان نباشد». مطیع بودن در قبال پدر و مادر نشان‌دهنده محبت به آنهاست.

پیام متن

۱-باید در همه حال با پدر و مادر، رفتاری شایسته داشت، چه رفتار آنها موافق میل فرزند باشد و چه بر خلاف میل فرزند.

۲-از توصیه‌های اسلامی، نگریستن به والدین از روی عطوفت و مهربانی و سپاسگزاری و قدردانی از آنهاست.

رعایت حرمت والدین

از آیه‌ها و روایت‌های تربیتی برمی‌آید که احسان به پدر و مادر در همه حال لازم است. هرگاه یکی از پدر و مادر یا هر دو آنان پیر شوند، فرزند باید متکفل امور آنان باشد، نه این که اداره امور آنان را به دیگران بسپارد و خود از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کند. سپردن والدین پیر به خانه‌های سالمندان، خلاف مقتضای انسانیت و وجدان بشری است. پدر و مادر، تنها محتاج خوراک، پوشاک و خدمات معمولی و مادی نیستند، بلکه نیازمند محبت و دست‌گیری و مهربانی‌اند و این نیازمندی آنان، در خانه سالمندان و آسایشگاه‌ها تأمین نخواهد شد.

هیچ فرزندی هرگز نباید از نگه داری و خدمت رساندن به پدر و مادر، اظهار انزجار و خستگی کند. البته نیکی به والدین، نباید تنها در زمان حیات و زندگی آنان باشد، بلکه پس از مرگ آن عزیزان نیز باید احسان به آنها را ادامه داد. رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است: «سرور نیکوکاران در روز قیامت، مردی است که بعد از فوت والدین، به آنان نیکی کرده است».

نیکی به پدر و مادر پس از مرگ، به صورت استغفار برای آنان، نماز خواندن، صدقه دادن، حج نمودن، روزه گرفتن از طرف آنان، ادای دین و اطعام فقرا تجلی می‌کند. چنان که احترام گذاشتن به آنان در زمان حیات نیز با کارهایی چون پیش قدم نشدن از آنان، ننشستن پیش از آنان، بلند شدن در مقابل آنان، فرو بردن خشم و ناراحتی خود، صدای خود را بلند نکردن و نخواندن آنان با اسم کوچک شکل می‌گیرد.

پیام متن

۱- سپردن والدین به خانه سالمندان، نیازمندی آنان را به محبت و دست‌گیری و مهربانی تأمین نخواهد کرد.

۲- بعد از فوت پدر و مادر نیز باید در حق آنان نیکی کرد، همانند: طلب آمرزش برای آنان، نماز خواندن، حج کردن از طرف آنان و صدقه دادن.

منبع: مجله طوبی؛ فروردین ۱۳۸۶؛ شماره ۱۶؛ نویسنده: سید حسین اسحاقی؛ صفحه ۱۰۷