کودکان خجالتى
خجالتی‌هاى بالفطره
به عقیده کارشناسان، اکثر کودکان کمرو، ذاتا خجالتى به دنیا میآیند. به نظر میرسد آسیب پذیرى آنها در برابر افراد و موقعیت‌های جدید ارثى است و علایم آن در ظاهرشان همان گونه که از روش های روان شناسى مشخص میشود، نمایان است. تحقیقات اخیر نشان میدهد که قسمت خاکسترى مغز افراد خجالتى فوق العاده فعالی است که این قسمت از مغز واکنش‌هاى عاطفى بسیار دقیق را کنترل میکند. دقیقا مانند عکس العمل‌هاى سریعی که افراد عادى هنگام خطر از خود نشان میدهند و از آن میگریزند، افراد خجالتى نیز هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌هاى اجتماعی احساس نگرانى میکنند.
برای این که کودکان پیش دبستانى کمرو و خجالتى به تشویق زیادى نیاز دارند، لذا ترتیب دادن و هماهنگ کردن وقایع ساده‌اى مانند تعیین زمان مشخص بازی، آنها را بیشتر آماده مى کند. البته براى این که یک کودک خجالتى را بتوان از پوست خود بیرون آورد، راه ساده‌اى وجود ندارد، به عقیده یکى از کارشناسان: «اگر شما به زور و اجبار او را وادار به این کار کنید، فرزندتان بیش از پیش در کارش پافشارى میکند.»
روش‌های کمک به کودک خجالتى
۱ـ مدرسه خوب و بزرگى انتخاب کنید. کودکان خجالتى در محیط مناسب میتوانند شکوفا شوند. بکوشید مدرسه‌اى انتخاب کنید که نسبت معلم به دانش آموزان بیشتر از یک به ۲۰ نباشد. قبل از شروع کلاس ها فرزندتان را به مدت چند روز به مدرسه جدیدش ببرید. همچنین او مى تواند معلم ها را از نزدیک ببیند و با محیط مدرسه آشنا شود. به معلمش بگویید که او خجالتى است و با کم یکدیگر برنامه‌اى طراحى کنید تا فرزندتان احساس راحتى بیشتری کند و با آموزگار او در طول سال تحصیلى ارتباط نزدیک داشته باشید تا بدین وسیله بتوانید در حل مشکلاتش راحت‌تر برخورد کنید.
۲ـ به فرزندتان فرصت آمادگى دهید. اگر کودکتان بداند که در تمام موقعیت‌ها چه اتفاقى میافتد، نگرانى او کم میشود، به عنوان نمونه، چند روز قبل از یک جشن تولد، شما او را به خانه دوستش ببرید تا با والدین او آشنا و هم چنین وقایعى که قرار است در این جشن اتفاق افتد آگاه شود. به نظر روان شناسان بهتر است کودک را از یک هفته قبل براى انجام کارى یا تجربه جدیدى آماده کرد؛ مثلا اگر قرار است فرزندتان را به دندانپزشکى ببرید یک هفته زودتر او را به مطب برده تا محیط آنجا را ببیند و احساس راحتى بیشتری کند.
۳ـ به حرفه اى او با صبر و حوصله گوش کنید. کودکتان را تشویق کنید تا درباره آنچه او از آن واهمه دارد صحبت کند و بکوشید بدون این که نگرانیاش را فراموش کند روى تجربیاتش تاکید کنید. باید بگویید: بعضى اوقات، من هم این احساس را دارم.
۴ـ در خانه با او تمرین کنید، بازیهاى مختلفى خارج از فعالیت‌هاى روزمره فرزندتان انجام دهید، مانند ملاقات با یک شاگرد جدید در مدرسه، کارها و بازیهایى کنید تا او بتواند به طور یکسان همه موقعیت‌هاى اجتماعى را تجربه کند. به فرزندتان کمک کنید آنچه را که انجام میدهد، تجربه کند؛ به طور نمونه اگر کودک دیگرى عروسکش را میخواهد، با هم بازی کنند یا اگر پسر بچه‌اى سعى در گرفتن اسباب بازیاش دارد، با همدیگر از آن وسیله استفاده کنند و لذت ببرند. به عقیده روان شناسان تکرار بعضى از بازیها و نقشها کمک مى کند فرزندانتان کمتر احساس ترس و نگرانى کند و راحت‌تر دوستى صمیانه‌ای با دیگران داشته باشند.
۵ـ بدبینى او را از میان ببرید. خجالتى بودن معمولا از الگوها و تفکرهاى منفى که باعث بدبینى میشود نشات میگیرد (مانند بچه‌ها مرا دوست ندارند) و با تقویت و جایگزین کردن افکار مثبت به فرزندتان در از میان بردن بدبینى و تفکرهای منفى ذهنى او کمک کنید.(شما خیلى خوب بازی کند و کارى انجام دهد.
اگرچه معمولا فکر میکنیم خجالتى بودن یک معضل اجتماعی است، ولى این گونه افراد در آینده بزرگسالانى حساس و سرشار از حس همدردى هستند. یکى از روان‌شناسان میگوید: «آنها یک دنیاى غنى و پربار مخصوص به خود را دارند. آنها وقتشان را در تجزیه و تحلیل میگذرانند که چرا مردم کارهایی میکنند که آنها انجام میدهند و به طور کلى تصورات و افکار عجیب و غریبى دارند.» در حقیقت برخى از بازیگران معروف، از دوران بچگى تاکنون با مشکل کمرویى و خجالتى بودنشان مبارزه میکنند.
در پایان، به دلیل این که کودکان خجالتى آمادگى زیادی در گوشه گیرى دارند، پس بهتر است بزرگسالان مواظب رفتار خود باشند و به کودکشان اجازه دهند تا نظاره گر کارهاى اجتماعى آنها به عنوان بخشی از زندگى روزمره‌شان باشند. با این وجود، بهتر است که صبور باشید. اگرچه به فرزندتان کمک مى کنید تا با یک برنامه ریزی صحیح در موقعیت‌هاى جدید احساس خوب و راحتى داشته باشد، ولى نتایج کارتان به مرور زمان خود را نشان میدهد.
چگونه کودکانى مستقل داشته باشیم
ممکن است کودکانى که در بیرون از خانه عادى رفتار میکنند، در موقعیت‌هاى خاصى خجالتى و کم رو شوند. به عنوان مثال اگر فرزندتان دوست دارد تا در جشن تولد کنار شما بماند، مشکلى نیست، ولی باید در چارچوب قوانین مشخص شده اى قرار گیرد.( به او بگویید تو میتوانى براى چند دقیقه پیش من باشی، ولی من دوست دارم با بچه‌هاى دیگر بازى کنى و در جشن تولد روی پاى من ننشینی.
در طول مسیرى که به جشن تولد میروید، او را از اوضاع و احوال آنجا آگاه کنید. بگویید ما الان داریم به جشن تولد یکی از دوستانت میرویم. وقتى به آنجا برسیم، میبینی که همه بچه‌ها با یکدیگر بازى میکنند. سپس به شما یک آب نبات میدهند و قبل از این که به خانه بیایى همه با هم کیک مى خورند. اگر قرار است او را در آن جا بگذارید و سپس خودتان بروید، بگویید که چه وقت برمیگردید. بعد از این که همگى کیک خوردند، دنبالت میآیم.
هم چنین اگر قرار است در چشن تولد بمانید ولى فرزندتان میترسد که شما او را ترک کنید، کودک را از این که جایى نمیروید، مطمئن کنید.
منبع: بانک اطلاعاتى مقالات؛ رُزیتا شاهرخ
