سال ۱۴۸ هجرى قمرى
ابو محمد، سلیمان بن مهران، معروف به ” أعمش کوفى” در سال ۶۰ و به روایتى در عاشوراى سال ۶۱ قمرى، روز شهادت حضرت اباعبدالله الحسین(علیه السلام)، دیده به جهان گشود.
پدرش مهران، از اهالى دماوند بود و به کوفه مهاجرت کرد و به روایتى جهت حضور در واقعه کربلا، به کوفه رفت ولى دانسته نشد که براى یارى امام حسین (علیه السلام) رفته بود و یا به اجبار حکومت، براى تقویت سپاه عمر بن سعد.
به هر روى، در آن هنگام همسرش حامله بود و پس از رسیدن به کوفه، وضع حمل کرد و اعمش را به دنیا آورد. اعمش از جمله آنانى بود که شش ماهه به دنیا آمد. وى، در کوفه، رشد یافت و از کودکى به یادگیرى معارف دینى علاقمند بود.
اعمش، پس از سال ها تلاش و جدیت، به مراتب علمى و معنوى بالایى دست یافت و در ردیف دانشمندان درجه اوّل عالم اسلام قرار گرفت. وى، از عالمان و بزرگانى چون داوود بن سوید، ابووائل، ابراهیم تمیمى، سعید بن جبیر، مجاهد و ابراهیم نخعى، بهره یافت و بسیارى از بزرگان تابعین را دیدار کرد و از آنان کسب فیض نمود.
عالمان و محدثان فراوانى از او نقل حدیث کرده که نام هاى سفیان ثورى، شعبه بن حجاج و حفص بن غیاث نیز در میان آنان دیده مى شوند. وى، بسیار شوخ طبع بود و در این زمینه، داستان هاى فراوانى از او نقل شده است.
سلیمان بن مهران، به خاطر کم سو بودن دیدگانش و نابینا شدن در اواخر عمرش، به اعمش معروف شد.
اعمش کوفى، از نظر اعتقادى، شیعه بود و با دانشمندان غیر شیعى معاصر خود، مانند ابوحنیفه (یکى از پیشوایان مذهبى اهل سنت) مناظره و مباحثه هایى به عمل آورد و در ایمان خویش راسخ و استوار ماند. با این حال، بسیارى از دانشمندان و راویان اهل سنّت از وى تجلیل کرده و او را ستودند.(۱)
وفات اعمش کوفى در ۱۵ ربیع الاوّل سال ۱۴۸ و به روایتى ۱۴۷ و به روایت دیگر، ۱۴۹ قمرى بوده است. (۲)
۱- وقایع الأیام، ص ۲۱۷؛ توضیح المقاصد، ص ۸
۲- وفیات الأعیان، ج ۱، ص ۳۸۰؛ وقایع الأیام، ص ۲۱۷
