روزه داری در مصر

اشاره: 

مِصر (به فارسی باستان: مودرایه نام رسمی جمهوری عربی مصر کشوری در شمال شرقی قاره آفریقا است و شبه جزیره سینا هم که در قاره آسیا قرار گرفته بخشی از قلمرو این کشور است. مصر در جنوب دریای مدیترانه و غرب دریای سرخ قرار داشته و از غرب با لیبی، از جنوب با سودان و از سوی شبه جزیره سینا با اسرائیل و در نوار  زه با فلسطین مرز زمینی دارد.

استقبال

در مصر، اکثریت مردم روزه می گیرند. مسلمانان مصر از ماه شعبان و حتی از ماه رجب، با اقتدا به پیامبر گرامی اسلام (ص) و آماده کردن نفس خود، به استقبال این ماه پر فضیلت می روند و یک هفته یا دو هفته قبل از حلول ماه مبارک رمضان برگزاری جشن‏های این ماه را آغاز می‏کنند.

استهلال

استهلال رمضان، در مصر یک سنت قدیمی است. مصریان مسلمانان شب اول ماه رمضان را “شب رؤیت” می‏نامیدند و گروهی از مردم از عصر روز قبل به صحرا می‏رفتند تا بتوانند هلال جدید را ببینند. در عصر آن روز بزرگان قوم و رؤسای اصناف نانوایی و آسیابانی و میوه فروشی و سمساری با برخی از اعضای آنها و گروهی از سربازان از قلعه و اقامتگاه حکمران به سوی مجلس قاضی می‏رفتند و منتظر اعلام رؤیت می‏شدند، خیابانها از جمعیت پر می‏شد و مردم در دو طرف خیابان صف می‏کشیدند و این رژه راکه به زیباترین اسبها مزین شده بود تماشا می‏کردند. هنگامی که خبر رؤیت هلال پخش می‏شد، یک گروه از سربازان به قلعه و دیگران به محله‏های شهر رهسپار می‏شدند و با صدای بلند به مردم آغاز روزه را اعلام می‏کردند و همه یک صدا فریاد بر می‏آورند: «ای امت، ای بهترین مردم! روزه فرارسید، روزه فرا رسید» و اگر هلال رؤیت نشود چنین ندا در می‏دادند: فردا ماه شعبان است و همه افطار کنید! همه افطار کنید.

اما اکنون، استهلال در این کشور هم مانند بقیه کشورهای اسلامی از سوی نهادهای رسمی و مذهبی انجام می‏شود.

جشن رمضان

در این ماه همه مردم مصر ـ اعم از مسلمان و غیر مسلمان ـ جشن می‏گیرند. در قاهره گروههای مختلف مصرعرب وغیر عرب جشنهای مختص خود را دارا هستند چراکه هرکدام به گونه ای خاص این ماه رامی شناسند وهر کدام به اندازه خود قدر و منزلت آن را می دانند. این جشنها حالت پیچیده و مرکب جشنهایی اند که از دوره فرعونیان وقبطانیان و اسلامیان باقی مانده اند. در این جشن‏ها هم رگه‏هایی از ابتکارات شیعیان فاطمی و میراث ممالک مختلف ـ از جمله عثمانی‏ها ـ وجود دارد و هم مراسم دیگر اقوام در آنها هویداست. مسلمانان مصر خیابان‏ها، کوچه‏ها و محله‏ها را با چراغ‏های رنگی، فانوس‏ها و پارچه‏هایی که بر روی آن ”رمضان کریم” و ”شهر رمضان الذی انزل فیه القران” نوشته شده است، آذین می‏بندند.

فانوس ؛ نماد رمضان

اگرچه اکنون شهرهای مصر برق دارند اما همچنان “فانوس‏های رنگی” نماد رمضان است. بازار این فانوس‏ها در ماه رمضان داغ است و مردم از آنها برای تزئین خانه‏ها و کوچه‏ها بهره می‏گیرند. کودکان مصری هم با در دست داشتن این فانوس‏ها، سرودها و شعرهای معروف این ماه را می‏خوانند.

تغییر در زندگی

در اسلام، دین و معنویت مختص زندگی شخصی نیستند. اصولی که بر زندگی خصوصی مسلمانان حاکمند معمولاً به طور آشکار از طریق مقررات و حقوق اجتماعی نشان داده می شوند. در زمان مراسم ماه رمضان در مصر، در ساختار روز هم تغییر حاصل می‏شود: روزهای کاری و مدرسه کوتاه‏تر می‏شوند و برخی از فعالیت‏های تجاری ـ اکثراً رستوران‏ها و کافه‏ها ـ برای صرف سحری زودتر باز می‏کنند.

تغذیه

زنان مسلمان برای پذیرایی از مهمانان این ماه، مایحتاج و موادغذایی مورد نیاز خود را از بازارها فراهم می کنند و غذاهایی چون ”الیامیش” و شیرینی ”کنافه” را آماده می کنند.

دو شهر در قاهره

قاهره درماه رمضان به دو شهر تبدیل می شود، اول شهری ازصبح زود تا ساعت ۲ بعد از ظهر است. در این هنگام این شهر، شهری آرام و ساکت و بدون کوچکترین شلوغی و ازدحام است. سپس ازساعت ۲ بعد ازظهر تا زمان افطار و اذان مغرب و گاهی اوقات تا نیمه‏شب که شهری می‏شود که درآن شلوغی بیداد می‏کند و دهیاهو برپاست.

افطار همگانی

بعضی ازمردم درخیابانها با خرما و آب افطارمی‏کنند؛ تاجایی که در دست همه مردم خرما وجود دارد. بعضی ازرانندگان توقف می کنند و درخوردن عجله نمی کنند و برخی دیگر با سرعت وبا عجله رانندگی می کنند و همین ممکن است برخوردهایی را به وجود آورد. دراین میان اگرکسی ازروزه داران صدمه ببیند منتظر نمی مانند تا افسر علت را جویا شود، بلکه هریک سعی دارد که افطار را با خانواده اش بخورد و این گونه مشکلات میان شخص آسیب دیده و راننده از بین می رود وهمه به سوی اتومبیلهای خود باز می گردند.

اطعام

برپا کردن سفرهای افطاری، به منظور همبستگی برای فقیران و نیازمندان در مساجد و اماکن مختلف هم از سنت‏های رمضانی مصریان است.

پس از افطار

مسلمانان پس از افطار و ادای نماز، در قهوه‏خانه‏ها و خیمه‏های رمضانی، برای شب زنده داری و شرکت در مسابقه ها گردهم جمع می شوند.

تلویزیون

تهاجم فرهنگی و بی‏بندوباری فرهنگی در تلویزیون کشورهای عربی ـ بویژه مصر و لبنان ـ یکی از مشکلات این کشور است. علیرغم اعتراضات فراوان علمای این کشور، شبکه‏های تلویزیونی حتی حرمت ماه مبارک رمضان را نیز رعایت نمی‏کنند و در ساخت سریال‏های مناسبتی رمضان، از صحنه‏ها و لباس‏های تحریک‏آمیز استفاده می‏کنند!

در مقابل این فعالیت‏ها، نهاد دینی “الازهر” همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان یک شبکه‌ی تلویزیونی اسلامی راه‌اندازی کرد. به گزارش ایسنا، این شبکه ماهواره‌ای جدید با هدف معرفی چهره واقعی اسلام به مخاطبان و گسترش آموزه‌ها و ارزش‌های اسلامی در بین بینندگان تلویزیونی راه‌اندازی شده است. این شبکه ماهواره‌ای ۲۴ ساعته، (ازهر تی‏وی) نام داد و برنامه‌های سرگرم‌کننده و آموزشی را به روی آنتن می‌فرستد.

خیرات

مردم مصر در طول ماه رمضان، به کارهای نیکی نظیر دادن صدقه، توبه از گناهان، خواندن قرآن، نماز، و دادن افطاری به روزه گیران اهتمام می‏ورزند.

مساجد

با ورود به این ماه، مساجد این کشور مملو از روزه دارانی است که برای ادای نمازهای پنج گانه به مساجد می روند تا صحنه با شکوهی از برپایی یکی از واجبات مسلمانان را به نمایش بگذارند. علاوه بر آن مسلمانان با حضور در مساجد تا پایان ماه مبارک بارها قرآن را ختم می کنند.

شب قدر

مصری‏ها معتقدند که شب قدر، یکی از شب‏های فرد از ده شب آخر رمضان است؛ لذا پرهیزکاران و پارسایان، ده شب و روز آخر ماه رمضان را با خشوع بی‏مانندی می‏گذرانند. بقیه مردم هم شب قدر را بسیار گرامی می‏دارند و معتقدند که در آغاز این شب، فرشتگان برای رساندن نعمتهای الهی به زمین می‏آیند و بی‎شک هر دعایی در این شب مستجاب خواهد شد، چون درهای آسمان در این شب باز خواهد بود.

اعتکاف

عده‏ای از مردم، ده روز آخر را به مسجد رأس الحسین(ع(یا مسجد حضرت زینب(س) می‏روند و در آنجا معتکف می‏شوند.

عید فطر

عید فطر و آداب و رسوم آن ـ از جمله نماز عید فطر و پرداخت زکات ـ پایان‏بخش جشن عظیم رمضان در مصر است.

محمدرضا اسدزاده،خبرانلاین