اشاره: صفات رذیله امراض روحی و معنوی است که بسیاری از انسانها مبتلای آنها هستند. این صفات هم دنیای انسان را خراب می کند و هم باعث بدفرجامی انسان در عقبا می شود. حسد یکی از صفات رذیله است که مفاسد زیادی را نصیب دارنده آن می کند. در این نوشتار به برخی از مفاسد این صفت اشاره شده است.   حسد ع…

اشاره خوف و ترس به معنای دل سوختن و متألّم بودن به سبب تشویش رسیدن به ناخوشى که تحقق آن محتمل باشد و تألّم از تشویش امرى که حصولش یقینی یا مظنون باشد. فرق بین خوف و جبن آن است که در جبن، الم و دل سوختن ضرورى نیست. پس کسى که شب در خانه تنها نمى خوابد جبن دارد و خوف ندارد، زیرا که تا در آنجا نخوابیده الم…

 اشاره: «قساوت» در زبان عربی از ریشه «قسی» و «قسوه» است؛ که در لغت به معنی خشونت و نفوذ ناپذیری می‌باشد؛ لذا به سنگ‌های خشن و سخت، «قسی» می‌گویند. و در اصطلاح قرآنی به قلب‌هایی که در برابر حق، تواضع، خشوع و انعطافى نداشته باشند و نور هدایت در آن نفوذ نمى‏کند، قاسیه می‌گویند. در فارسی از آن به «سنگدلی»…

اشاره: یکی از بیماری‌های روانی که تاثیر زیانباری بر شخصیت و رفتارهای فردی و اجتماعی بجا می‌گذارد، بدگمانی یا سوء ظن است. با نگاهی به آثار زیانبار آن که در آیات و روایات بیان شده به روشنی دانسته می‌شود که بسیاری از مشکلات فردی و اجتماعی و حتی اختلالات شناختی و بیماری‌های روانی چون اضطراب و تشویش و افسردگ…

  اشاره: در خصوص درمان هر یک از صفات رذیله راه‌های ترک و خلاصی از این صفات به طور جداگانه مورد بحث و نظر علمای اخلاق قرار گرفته است. تکبر و کبر یکی از صفات رذیله است که انسان به آن مبتلا می شود. در حقیقت این صفت مانند سایر صفات رذیله بیماری روحی است که نیاز به درمان دارد. در این نوشته به روش درما…

اشاره: انسان چه بخواهیم و چه نخواهیم به صفات فاضله و رذیله متصف می شود، این مساله که آیا همه اخلاق یا بخشی از آن، در همه انسان ها یا در بعضی از آدمیان اختیاری و اکتسابی، یا غیر اختیاری و غیرقابل تحصیل بوده و تغییر ناپذیر است، از دیر باز مطمح نظر دانایان و حکیمان بوده است. به هر حال اکثر فضایل و رذایل…

اشاره از جمله مباحث مهمی که بسیار مورد تأکید قرآن قرار گرفته است، تزکیه و تهذیب نفس می‌باشد. از دیدگاه قرآن، نفس انسانی در ابتدا مانند لوحی سفید و خالی است که هم قابلیت تزکیه و دریافت کمالات و هم قابلیت آلوده گشتن به تیرگی‌ها را دارد که هر دو با اختیار و انتخاب خود انسان صورت می‌گیرد. در اهمیت تزکیه نف…

اشاره: تَکَبُّر، یا بزرگ‌بینی، از رذایل اخلاقی است که قرآن کریم و روایات آن را از صفات بسیار نکوهیده بشر شمرده‌اند. برای تکبر اقسامی مانند تکبر در برابر خدا، تکبر نسبت به پیامبران و تکبر در برابر دیگر انسان‌ها ذکر کرده‌اند. گردن کشی در برابر خدا را که منشأ آن نادانی و گمراهی است، بد‌ترین نوع تکبر خوانده…

اشاره:  «ﻋﻘﻞ» «ﺷﻬﻮﺕ» «ﻏﻀﺐ» ﻭ «ﻭﻫﻢ» ﻗﻮﺍﻯ چهار گانه نفس هستند که ﺣﻜﻢ ﻛﺎﺭﻓﺮﻣﺎﻳﺎﻥ ﻭ ﺳﺮﺍﻥ ﻟﺸﻜﺮ ﻭ ﻋﻤﺎﻝ را ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻗﻮﺍ، ﺯﻳﺮﺩﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﻣﺎﻥبران آن ها هستند.با آنکه قوای نفس متعددند ولی نفس پدیده ای واحد است. برای اینکه بتوانیم این قوا را کنترل کنیم باید بین آنها تعادل ایجاد شود اما راه ایجاد تعادل میان…

اشاره: فضایل و رذایل اخلاقی دارای اجناسی هستند که صفات متعددی را در تحت خود قرار می دهند. البته به دلیل اینکه این صفات دارای مراتب هستند و در بین افراط و تفریط مراتب مختلفی وجود دارد. در فضایل اخلاقی حد وسط آن را می توان فضیلت شمرد و خروج آز به سوی افراط و تفریط نیز به رذیله تبدیل می شود. در نوشته کوتاه به …