اشاره:
بدان که براى این ماه سه نام است: شعبان و از آن روى به این نام، نامیده شده است که در آن براى ماه رمضان خیرات منشعب مىشود و هم گفته اند براى این است که در آن ماه براى مؤمنان روزى پراکنده مىشود. نام دیگرش غفران است که در آن گناهان آمرزیده مىشود و نام دیگرش جیران است که همسایه رمضان است[۱].
امام صادق (علیه السّلام) فرموده است، روزه شعبان، اندوخته بنده براى روز رستاخیز است و هیچ بندهیى نیست که در شعبان فراوان روزه بگیرد مگر اینکه خداوند کارهاى زندگى او را اصلاح و شر دشمن او را کفایت مىفرماید و کمترین پاداش براى کسى که یک روز از شعبان روزه بگیرد، این است که بهشت براى او واجب مىشود[۲].
امام رضا (علیه السّلام) فرموده است، هر کس در ماه شعبان هفتاد بار به پیشگاه خداوند استغفار و طلب آمرزش کند، گناهانش براى او آمرزیده مىشود، هر چند به شمار ستارگان باشد[۳].
پیامبر (صلّى الله علیه و آله) فرموده اند: شعبان ماه من و رمضان ماه خداى عز و جل است، هر کس یک روز از ماه من روزه بگیرد، روز قیامت شفیع او خواهم بود و هر کس دو روز از ماه مرا روزه بگیرد، گناهان گذشته و آیندهاش بخشیده مىشود و هر کس سه روز از ماه مرا روزه بگیرد به او گفته مىشود، مواظب کردار آینده خود باش (گذشتهات آمرزیده شد.) و هر کس ماه رمضان را روزه بدارد و شهوت و زبان خود را حفظ کند و آزار خود را از مردم باز دارد، خداوند گناهان گذشته و آیندهاش را مىبخشد و او را از آتش رها مىفرماید و شفاعت او را در مورد خطاکاران موحد به شمار ریگزارها مىپذیرد[۴].
امام رضا (علیه السّلام) فرموده است، شب نیمه شعبان، شبى است که خداوند گردنهاى بندگان را از آتش آزاد مىفرماید و گناهان بزرگ را در آن شب مىآمرزد. به ایشان گفته شد، آیا براى آن شب نمازى بیشتر از شبهاى دیگر هست؟ فرمود: چیز واجبى نیست ولى اگر دوست دارید که نماز مستحبى در آن شب بگزارید، بر شما باد که نماز جعفر طیار رضوان اللَّه علیه را بگزارید و فراوان دعا و طلب آمرزش و یاد خدا کنید که پدرم مىفرمود: در آن شب دعا مستجاب است[۵]. گفته شد، مىگویند آن شب، شب صدور برات و مقدرات است. فرمود: نه، آن مربوط به شب قدر در رمضان است.
پیامبر (صلّى الله علیه و آله) فرمودهاند: شعبان ماه من است و رمضان ماه خداى عز و جل است.
هر کس یک روز از ماه من روزه بگیرد، روز قیامت شفیع او خواهم بود و هر کس ماه رمضان را روزه بگیرد، از آتش آزاد مىشود[۶].
امام رضا (علیه السّلام) فرموده است، هر کس در هر روز شعبان هفتاد بار بگوید «استغفر اللَّه و أسأله التوبه» براى او آزادى از دوزخ و عبور از پل صراط نوشته مىشود و در بهشت وارد مىشود[۷].
امام صادق (علیه السّلام) فرموده است، هر کس در ماه شعبان صدقهیى بدهد، خداوند آن صدقه را پرورش مىدهد، همان گونه که شما کره شتر خود را پرورش مىدهید و روز قیامت در حالى که آن صدقه به بزرگى کوه احد شده است به او خواهد رسید[۸].
همان حضرت فرموده است، هر کس سه روز از شعبان روزه بگیرد و روزه آن را متصل به رمضان کند، خداوند براى او پاداش روزه دو ماه پیاپى را مقرر مىفرماید[۹].
و نیز فرموده است، روزه رمضان و شعبان موجب پذیرش توبه است، هر چند براى گناه ریختن خون حرامى باشد[۱۰].
ابن عباس نقل کرده است که روزى یاران رسول خدا (صلّى الله علیه و آله) در حضور ایشان در باره فضایل شعبان گفتگو مىکردند، پیامبر فرمودند: شعبان، ماهى شریف و ماه من است. حاملان عرش خدا حق آن را مىشناسند و آن را تعظیم مىکنند و آن ماهى است که در آن روزى مؤمنان براى ماه رمضان افزوده و بهشت آذین بسته مىشود و به این جهت شعبان نامیده مىشود که روزى مؤمنان در آن بیشتر مىشود. این ماه، ماه عمل است. پاداش حسنه هفتاد برابر است و خطا و گناه در آن بخشیده و کار پسندیده، پذیرفته است. خداوند در این ماه به بندگان و پرستندگان خود مباهات مىفرماید و به روزه- داران و نمازگزاران به چشم محبت مىنگرد و بر حاملان عرش به وجود آنان مىبالد.
در این هنگام على بن ابى طالب (علیه السّلام) برخاست و گفت: اى رسول خدا! پدر و مادرم فداى تو باد! چیزى از فضایل شعبان را بیان فرماى تا رغبت ما بر نماز و روزه آن افزون گردد و براى خداوند جلیل در آن کوشش بیشتر کنی پیامبر (صلّى الله علیه و آله) فرمودند: هر کس روز نخست این ماه را روزه بدارد، خداوند برایش هفتاد حسنه مرقوم مىدارد و پاداش هر حسنه معادل یک سال عبادت است.
و هر کس دو روز از شعبان روزه بگیرد، گناهان درماندهکننده او فرو مىریزد.
و هر کس سه روز از آن ماه را روزه بدارد، براى او هفتاد درجه از مروارید و یاقوت در بهشت برافراشته مىشود.
هر کس چهار روز از آن ماه را روزه بدارد، خدایش بر روزى او گشایش مىدهد، هر کس پنج روز از آن ماه را روزه بدارد، در نظر بندگان محبوب مىشود.
هر کس شش روز از آن ماه را روزه بدارد، هفتاد نوع بلا از او برطرف مىگردد.
هر کس هفت روز از شعبان را روزه بدارد، از ابلیس و سپاهیانش در روزگار و مدت عمر خویش در پرده عصمت قرار مىگیرد. (محفوظ مىماند.) هر کس هشت روز از آن ماه را روزه بدارد، از دنیا بیرون نمىرود تا از حوض قدس بیاشامد.
هر کس نه روز از آن ماه را روزه بگیرد، نکیر و منکر به هنگام سؤال در گور بر او مهربانى مىکنند.
هر کس ده روز از آن ماه را روزه بدارد، خداوند گورش را هفتاد ذراع گشاده مىفرماید.
هر کس یازده روز از آن را روزه بدارد، بر گورش یازده مناره نور نصب مىشود.
هر کس دوازده روز از آن را روزه بدارد، از هنگام مرگ تا نفخ صور هر روز نود هزار فرشته به دیدار او در گورش مىآیند.
هر کس سیزده روز از آن را روزه بدارد، فرشتگان هفت آسمان براى او طلب آمرزش مىکنند.
هر کس چهارده روز از آن را روزه بدارد، به همه جانوران از دواب و درندگان و ماهىهاى دریاها الهام مىشود که براى او آمرزش خواهى کنند.
هر کس پانزده روز از آن ماه روزه بگیرد، پروردگار عزت او را ندا مىدهد که سوگند به عزت خود تو را به آتش نمىسوزان
و هر کس شانزده روز از شعبان را روزه بدارد، هفتاد دریا از دریاهاى آتش براى او خاموش مىشود.
و هر کس هفده روز از آن را روزه بدارد، همه درهاى دوزخ بر او بسته مىشود.
و هر کس هیجده روز از آن ماه را روزه بدارد، همه درهاى بهشت برایش گشوده مىشود.
و هر کس نوزده روز از شعبان را روزه بدارد، هفتاد هزار کاخ مروارید و یاقوت از کاخهاى بهشت بر او ارزانى مىشود.
و هر کس بیست روز از آن را روزه بدارد، هفتاد هزار زوجه از حور عین به همسرى او درآورده مىشود.
و هر کس بیست و یک روز از آن را روزه بگیرد، فرشتگانش درود مىفرستند و با بالهاى خود به بدن او مىکشند.
و هر کس بیست و دو روز از شعبان را روزه بدارد، هفتاد هزار حله دیبا و استبرق براى او آماده و بر او پوشانده مىشود.
و هر کس بیست و سه روز از آن را روزه بدارد، به هنگام بیرون آمدن از گور براى او مرکبى از نور مىآورند که بر آن سوار مىشود و به سوى بهشت پر مىکشد.
و هر کس بیست و چهار روز از شعبان روزه بدارد، شفاعتش در باره هفتاد هزار تن از موحدان پذیرفته است.
و هر کس بیست و پنج روز از آن را روزه بدارد، به او حکم برائت از نفاق ارزانى مىشود.
و هر کس بیست و شش روز از آن را روزه بدارد، خداوند برایش فرمان گذر از پل صراط مىنویسد.
و هر کس بیست و هفت روز از آن را روزه بدارد، خداوند فرمان برائت از دوزخ عطایش مىفرماید.
و هر کس بیست و هشت روز از آن را روزه بدارد، چهرهاش روز قیامت رخشنده خواهد بود.
و هر کس بیست و نه روز از آن را روزه بدارد، به رضوان خداوند بزرگ مىرسد.
و هر کس سى روز از شعبان را روزه بدارد، جبریل از برابر عرش او را ندا مىدهد که اى فلان! بر کار و عمل تازه خود بدقت بنگر و مواظب باش که گناهان گذشتهات را خداى عز و جل بخشید و خداوند جلیل مىگوید، اگر شمار ستارگان آسمان و قطرههاى باران و برگهاى درختان و ریگهاى ریگزارها و روزهاى جهان هم بود، بر تو بخشیدم و پس از روزه گرفتن تو در ماه شعبان، این کار بر خداوند دشوار نیست[۱۱].
پی نوشت:
[۱] . در عیون اخبار الرضا، ص ۱۲۴، ج ۲، آمده است که شعبان شهرى است که خیر در آن افزون مىشود.
[۲] . به نقل از امالى صدوق، ص ۱۱، در بحار الانوار، ص ۶۸، ج ۹۷، آمده است.
[۳] . عیون اخبار الرضا، صدوق، ص ۵۷، ج ۲٫
[۴] . در امالى صدوق، ص ۱۳، ضمن حدیثى آمده است.
[۵] . با ذکر سلسله سند در امالى صدوق، ص ۱۷، آمده است.
[۶] . با ذکر سلسله سند در امالى صدوق، ص ۳۷۳، و به نقل از آن در بحار الانوار، ص ۷۱، ج ۹۷، آمده است.
[۷] . عیون اخبار الرضا، صدوق، ص ۵۷، ج ۲٫
[۸] . در امالى صدوق، ص ۳۷۳، با ذکر سلسله سند، آمده است.
[۹] . در امالى صدوق، ص ۳۹۷، با ذکر سلسله سند، آمده است.
[۱۰] . همان مأخذ، همان صفحه.
[۱۱] . به نقل از فضائل الاشهر الثلاثه و امالى و ثواب الاعمال مرحوم صدوق( رضی الله عنه)، در بحار الانوار، صفحات ۶۹ تا ۷۱ جلد ۹۷، چاپ جدید، آمده است. و در وسایل الشیعه شیخ حر عاملى، ص ۳۷۰، ج ۷ هم آمده است.
