اشاره:
آسایش و امنیت، دو نعمت بسیار بزرگى هستند که همگان در زندگى به دنبال آنها می‌باشند و براى دست یافتن به آنها، تلاش فراوانى به کار می‌گیرند. این دو نعمت بزرگ خدادادى که تندرستى و سلامت را نیز در پى خواهد داشت. داراى ارزش فوق العاده زیادى است، لیکن متأسفانه تا انسان آنها را در اختیار دارد،قدر نمی‌داند و آن گاه که از دست داد متوجّه ارزش آنها می‌شود!
پیامبر اسلام (ص) فرموده است:«نِعمتانِ مَکفورَتان:الأمن و العافِیهُ »۱
دو نعمت، مورد غفلت و ناسپاسى و قدر ناشناسى قرار می‌گیرند:امنیت و آسایش و سلامت و تندرستى. حضرت صادق (ع) هم دو نعمت امنیت و آسایش و تن درستى و صحّت، یعنى سلامت روان و سلامت جسم را، بزرگ‌ترین و بلکه کامل‌ترین و نعمت‌هاى دنیایى دانسته است.۲
راستى، چه چیزهایى این نعمت بزرگ را از انسان می‌گیرد؟سستى در تحصیل علم و درس خواندن، فریب خوردن از سوى یک دوست ناباب، شکست در امتحان، فقر و تنگ دستى، مشکلات خانوادگى، ضعف ایمان، لغزش و فرو غلتیدن در وادى انحراف و گناه و…؟
براى به دست آوردن آسایش و امنیت در زندگى، چه راه‌هایى وجود دارد؟
به طور کلّى، می‌توان دو راه عمده را در نظر گرفت و اقدام نمود:
الف:مسئولیت گریزى، روى آوردن به خوشی‌هاى زود گذر و فریب دادن خویشتن و در نتیجه، به دست آوردن آسایش و امنیت نسبى که متأسفانه در مورد جوانانى که آگاهى لازم، راهنماى دلسوز و الگوى مناسب را ندارند، این شیوه چشمگیرتر است!
مثلاً براى رهایى از کابوس غم و اندوه و پریشانى، روى آوردن به «قرص‌هاى روان گردان» و دواهاى شادى زاست!
پزشکان و محققان علوم زیست شناسى این شیوه را خطرناک، اعتیاد آور و سرانجام، مرگ بار اعلام کرده‌اند، طبق آمار سال ۱۳۸۰،بیش از ۴۰ هزار نفر در ایران بدان مبتلا و گروه سنّى ۱۵ تا ۳۵ سال، بیشترین گروه سنّى هستند که آن را مصرف می‌کند.۳
ب:قرآن کریم که آئین نامه هدایت همه جانبه است، فرموده:«ألا بِذِکرِ اللّهِ تَطمَئِنُّ القُلُوبُ ؛آگاه باشید که با یاد خد دل‌ها آرامش مى یابد».(سوره رعد،ایه ۲۸) یاد خدا که در قرآن با واژه «ذکر» آمده، علاوه بر یادآورى زبانى و قلبى، یادى است که از یک سو عظمت و جلال خداوند را در برابر انسان نمایان می‌سازد و مسئولیت او را در برابر ذات حق تبیین می‌گرداند و از سوى دیگر،این «یاد» به خاطر قدرت باز دارندگى انسان از لغزش و گناهان و اعتماد و ارتباط با «خداوند جهان هستى» موجب ثبات و آرامش خاطر می‌گردد.
پیامبر اسلام (ع) نیز یاد واقعى خدا را، علاوه بر «ذکر زبانى و قلبى» یاد بازدارنده و سازنده شمرده و می‌فرماید:«وَ لکن إذا وَرَدَ على ما یحرِمُ عَلَیهِ، خافَ اللّهَ عَزَّوجلَّ عِندَه و تَرَکَهُ».۴؛بلکه «ذکر واقعى خدا» آن است که وقتى انسان در برابر گناه و حرامى قرار گرفت، خدا را در نظر آورد و بترسد و از گناه و حرام خوددارى نماید.
آرامش و امنیت،به طور کامل و همه جانبه از ویژگی‌ها و نعمت‌هاى بهشتى است که بر اساس ایات قرآن کریم نمونه‌هایى از آنها را به مطالعه می‌گذاریم:
۱.به هنگام ورود
قرآن کریم، درباره پرهیزکاران و مؤمنان وارسته و برگزیده‌اى که در پرتو ایمان و خویشتن دارى از گناهان به قلّه بلند انسانیت صعود کرده‌اند و جایگاه آنان در بهشت، باغ‌هاى سبز و خرّم و در کنار چشمه سارهاى زلال و لذت بخش قرار دارد، می‌فرماید:«اُدخلوها بِسلامٍ آمنین».(سوره حجر، ایه ۴۶)
فرشتگان الهى، به آنان می‌گویند:داخل این باغ‌ها شوید، در سلامت و آرامش و امنیت.در ایه دیگرى می‌فرماید:«اُدخُلوا الجَنَّهَ لاخَوف عَلَیکُم و لا أنتم تَحزَنُونَ؛داخل بهشت شوید که نه ترس و بیمى برشما وارد می‌شود و نه گرفتار غم و اندوه می‌شوید. (و بلکه در آرامش و شادمانى و امنیت خواهید بود)».(سوره اعراف، ایه ۴۹)
۲.خانه‌هاى پاکیزه
قرآن کریم، در دو ایه موضوع «خانه‌هاى پاکیزه» را که از نعمت‌هاى بهشتى و پاداش مؤمنان است، مطرح نموده که در یک مورد آن آمده: «وَعَدَ اللّهُ المؤمنین و المؤمناتِ جَناتٍ تَجرى من تَحتِها الأنهارُ خالدینَ فیها وَ مَساکِنَ طِیبَهً فى جَنّاتِ عَدنٍٍ…؛خداوند به مردان و زنان با ایمان، باغ‌هایى از بهشت وعده داده که نهرها از زیر (درختان) آنها جارى است، جاودانه در آن خواهند ماند و مسکن‌هاى پاکیزه‌اى در بهشت خواهند داشت و رضایت و خشنودى خدا که از همه بالاتر است را دارند و پیروزى بزرگ همین است».(سوره توبه،ایه ۷۲)
خانه‌هاى پاکیزه و بزرگ یکى از پاداش‌هاى بزرگ الهى به اهل ایمان و یکى از کانون‌هاى بزرگ آسایش و آرامش و امنیت و راحتى آنان خواهد بود.
آرى،براى کسانى که ایمان آورده‌اند و در دنیا اعمال صالح داشته‌اند، پاداش فراوانى است و خانه‌هایى که در اختیار آنان قرار می‌گیرد، داراى آن چنان تجهیزات کاملى است که به منظور آرامش و کامیابى بیشتر و بهره‌مندى از آسایش و لذت بهتر، خانه‌هاى آنان ، غرفه‌ها و بالا خانه‌هاى مشرف به منظره‌هاى چشم نواز و لذّت بخش بهشتى نیز دارد و سکونت در آنها، براى آنان آسایش دل نشین و فراوانى به وجود می‌آورد.
قرآن کریم در این باره می‌فرماید:«وَ هُم فى الغُرفاتِ آمِنُونَ؛آنان در آن غرفه‌ها و بالا خانه‌ها، آسایش و آرامش دارند».(سوره سبأ،ایه ۳۷)
۳. بر تخت‌هاى زیب
آسایش و آرامش و امنیتى که براى مؤمنان در بهشت فراهم گردیده، منحصر به بهره‌مندى از خانه هاى وسیع و پاکیزه و مجهّز نیست،بلکه آنان گاهى از خانه‌ها قدم بیرون می‌گذارند و در باغ‌هاى باصفا و زیر سایه درختان زیبا و کنار چشمه‌ها و جویبارهاى جان نواز که با موسیقى دل نشین خود،وجود آنان را در خلسه‌هاى شادى آفرین فرو می‌برد و نسیم پرطراوتى که جسم و جان آنان را نوازش می‌دهد، با همسران خویش به تماشا می‌نشینند و گاهى هم با قدم زدن، بر «فرش هاى زمرّدین» که در زیر سایه درختان گسترانیده شده، به ناز و کرشمه و خرامیدن می‌پردازند.
قرآن مجید،این فضاهاى آرام بخش و لذّت آفرین را این گونه بیان کرده است:«هَم وَ ازواجُهُم فى ظِلالٍ على الأرائکِ مُتّکئونَ…؛بهشتیان، امروز به (بهره‌بردارى) از نعمت‌هاى خدا مشغول و مسرورند، آنان با همسران خویش، در سایه‌هاى (قصرها و درختان بهشتى) بر تخت‌ها تکیه زده اند و براى آنها در بهشت، میوه‌هاى فراوان و لذّت بخش، هر چه بخواهند وجود دارد، و براى آنان سلام و درود الهى است».(سوره یس،ایات ۵۶ ـ ۵۸)
و در جاى دیگر می‌فرماید:«اُدخُلُوا الجَنَّهَ أنتُم وَ أزواجُکُم تُحبَرُوُنَ؛اى بندگان من! نه ترسى بر شما هست و نه اندوهى، شما با همسران خویش در حالى که در نهایت شادمانى (که آثار آن در چهره‌ها و حرکات و رفتار و قهراً خرامیدن و ناز شما نمایان و همراه است) به بهشت وارد شوید».(سوره زخرف،ایات ۶۸ تا ۷۱)
۴. در اوج آسایش
در بهشت، گرسنگى، تشنگى، برهنگى، رنج،واماندگى،آفتاب آزار دهنده، دل تنگى و فشار زندگى که موجب غم و اندوه و پریشانی‌ها می‌گردد وجود ندارد و همه ابزارها، وسایل و عواملى که براى بهشتیان در نظر گرفته شده، فراهم گردیده است، تا آنان با خیال راحت، آرامش خاطر و آسایش و امنیتى که در پرتو مصونیت از هر گزندى، جاودانگى زندگى بهشتى را تأمین می‌کند، به سر برند.
قرآن کریم، این ویژگی‌ها و شرایط مناسب را به عنوان پاداش مؤمنان و نیکوکاران در دنیا، به طور خلاصه، این گونه بیان کرده است:
الف ـ «إنَّ لَکَ أن لاتَجُوعَ وَ لاتَعرى.وَ أنَّکَ لاتَظمَؤُ فیها وَ لاتَضحى؛
اى آدم! تو در بهشت راحت هستى و در آن گرسنه نمی‌شوى و برهنه نخواهى شد و نیز در بهشت تشنه نمی‌شوى و حرارت آفتاب آزارت نخواهد داد».(سوره طه، ایات ۱۱۸و ۱۱۹)
ب ـ بندگان مؤمن در بهشت می‌گویند:«حمد و سپاس خدایى را که غم و اندوه را از ما برطرف نمود، به راستى پروردگار ما غفور و شکور است، خدایى که با فضل خویش ما را در این سراى جاویدان جاى داد که در آنجا نه رنج و تعبى به ما می‌رسد و نه گرفتار خستگى و واماندگى می‌شویم».(سوره فاطر، ایات ۳۴ و ۳۵)
ج ـ قرآن کریم، سرنوشت و جایگاه مؤمنان و افرادى را که عمل صالح انجام داده‌اند «جنّات فردوس» معرفى می‌کند و درباره آنان می‌فرماید:
«خالدینَ فیها لایبغونَ عَنها حِوَلاً؛آنان در بهشت جاویدان (و با آسایش و امنیت و خاطر آسوده هستند) و هرگز در پى جا و نقل مکان نخواهند بود».(سوره کهف،ایات ۱۰۷ و ۱۰۸)
حافظ شیرازى سروده است:
آسایش دو گیتى تفسیر این دو حرف است بـا دوسـتان مـروّت بـا دشـمنـان مـدارا.
پى نوشت:
۱ و ۲. بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۱۷۰ .
۳. روزنامه ایران، ۲۴/۳/۱۳۸۴، شماره ۳۱۶۱، ص ۹.
۴. سفینه البحار، ج ۲، ص ۲۷۷.
منبع :بشارت ، خرداد و تیر ۱۳۸۴، شماره ۴۷
احمد صادقى اردستانى
