کم رویى

راه هاى غلبه بر کم رویى و تقویت اعتماد به نفس

کم رویى، یک امرى است که آموخته مى شود و جنبه اکتسابى دارد (نه جنبه ارثى)؛ پس ما مى توانیم آن را با تمرین برطرف سازیم. آنچه مهم است این که باور داشته باشیم که ما چنین قدرتى را داریم و مى توانیم از لباس کم رویى بیرون آئیم. دیگر این که کم رویى یک فرایندى است که به تدریج حاصل شده، پس نباید انتظار داشت که به سرعت و دفعتاً برطرف گردد؛ اما برطرف شدن آن، بستگى به تمرین، جدّیت و باور به توانایى هاى خودمان دارد در ذیل به راه هاى پرورش اعتماد به نفس و غلبه بر کم رویى اشاره مى کنیم:

۱- توجه به عواقب بد کم رویى: مثل احساس تنهایى، افسردگى، طرد شدگى، تحقیر، افزایش خود مشغولى ما به خودمان، نرسیدن به حقوق خود، نادیده گرفته شدن توانایى ها و قابلیت ها، مانع از ارزیابى مثبت دیگران از شخصیت ما مثل این که مى گویند فلانى خشک است، با خودش قهر است….

نکته: کم رویى گاهى مواقع فوایدى هم دارد اما در معدّل گیرى آن با پیامدهاى بد آن، به این نتیجه مى رسیم که کم رویى واقعاً یک معلولیت اجتماعى است البته ناگفته نماند که اکثر پیامدهاى مثبت آن گذرا هستند و در کل مانع پیشرفت انسان در دراز مدت مى شود مثلاً کسى که به خاطر ترس از ارزیابى دیگران در جمع حاضر نمى شود هیچگاه به نقاط مثبت و منفى خود آگاه نمى گردد و نمى تواند نقاط ضعف خود را تقویت کند و از تشویق دیگران درمورد نقاط مثبتش بهره مند شود.

۲- نقاط قوت و ضعف خود را بازشناسى واقع بینانه کنید و براى خود در زندگى اهداف معقول (کوتاه مدت و بلند مدت) در نظر بگیرید. حال بر اساس نقاط مثبت و ویژگى هاى شخصیتى و ارزشى که براى خود و هدف ها و خواسته هاى خویش قائلید تصمیم بگیرید و برنامه خودتان را از همان جا شروع کنید. (از مقایسه مستمر نقاط ضعف خود با نقاط قوت دیگران پرهیز کنید.)

۳- به زندگى گذشته خود مرورى کنید، ذهن خودت را از تجارب و مخاطرات ناخوشایند و ناکامى هاى ارتباطات اجتماعى پاک کنید. در عوض تلاش کنید تجارب موفق خود در خانه، مدرسه، کوچه، خیابان، محل کار، در برخورد با دیگران را مجدداً مرور کرده و آن ها را به خاطر بسپارید (بهتر است از موفقیت هاى خود لیستى تهیه کنید و هر روز صبح و عصر آن ها را مرور کنید).

۴- افکار مثبت را جایگزین افکار شرم، خجالت، کم رویى، ناتوانى و …. گردانید چرا که افکار بر احساسات و هیجان هاى شما اثر مى گذارد و هیجان هاى حاصله از آن افکار را تبدیل به رفتار مى شوند (الگوى آرون تى بک، روان شناس شناختى).

۵- آگاه باشید که احساس کم رویى گاهى به خاطر ناکامى ها، تجارب تلخ خودماست و گاهى هم به خاطر محیط (یاد گرفته ایم، همانند سازى با بزرگتر کرده ایم، سرزنش شده ایم، نقاط منفى ما بیشتر به گوش زده شده است و براى کارها و نقاط مثبت خود تشویق نشده ایم) و گاهى ـ که اغلب این طور است ـ کم رویى فرایندى است که از تجارب تلخ ارتباطى گذشته احساس بى کفایتى و خمود کم بینى و ارزیابى بد از خود و بخاطر حرف ها و عکس العمل هاى دیگران حاصل مى گردد.

پس باید توجه داشت که براى درمان باید براى هر قسمت جداگانه سرمایه گذارى کنیم توجه داشته باشید که تقویت هر قسمت بر قسمت هاى دیگر اثر مثبت مى گذارد و بر عکس ارزیابى بد هر قسمت بر دیگر ابعاد اثر منفى مى گذارد.

مثال: کسى که به توانایى هاى خود اعتماد و اعتقاد دارد گذشته تلخ خود را به دیده عبرت و تجربه براى آینده در نظر مى گیرد و باعث رکود او نمى شود و در نتیجه خوب مى درخشد و بر ارزیابى مردم تأثیر مى گذارد و یا ارزیابى غلط آنها را به حساب نمى آورد که به باورهاى خود اعتقاد دارد.

۶- انسان نان باورهایش را مى خورد. تا جایى این گفته اثر بخش است که برخى گفته اند تو همانى که مى اندیشى یعنى اندیشه مثبت تو درباره خودت بر اعمال و رفتار و افکارت اثر مثبت مى گذارد.

۷- خلاق باشید: تفکر دو گونه است:

۱- تفکر همگرا (CONVERGENT – THINKING): در این تفکر بیشتر از اطلاعات و راه حل هاى عمومى و دیگران استفاده مى شود.

۲- تفکر واگرا (DIVERGENT – THINKING): در این تفکر انسان از اطلاعات خود سعى دارد به نحو احسن استفاده کند و راه حل هاى جدید و مغایر با دیگران ولى ارزشمند ارائه دهد مطئمناً کسى که تفکر خلاق داشته باشد از تشویق هاى دیگران بهره مند مى شود و تشویق ها باعث نشاط و پویایى و امیدوارى و اعتماد به نفس مى گردد.

۸- راه هاى تقویت اراده را بیاموزید: توجه به بعد روحانى (دعا، تفکر، نماز، محاسبه نفس، خودشناسى) بیشتر از توجه به بعد جسمانى باشد، ورزش کنید، به سلامت جسمانى و روحى خود اهمیت دهید و برنامه بریزید و در شروع آن اصلاً تأخیر نکنید. از همین حالا، بله! همین حالا شروع کن، با افرادى که اراده قوى دارند دوست شو، و….

۹- هنر گفتگو را بیاموزید (مطالعه کتب مربوط، ارتباطات، مهارت هاى ارتباط جمعى، سبک هاى ارتباط هاى مؤثر) از جمله آن ها:

۱- شروع خوب با قدرت و مثبت و جذاب داشته باشید.

۲- محتواى کلامتان داراى مطالب مفیدى باشد، خسته کننده نباشد، مستمع را به وجد آورد؛ احساس کند مطلبى مى شنود که به نفع او است.

۳- در گفتگو هاى دیگران، حقایقى بیابید تا مورد تأیید طرف مقابل واقع شوى پس آنگاه به او تأثیر گذارى (براى تغییر افکار و اعمال دیگران اول به او شخصیت بدهید بعد نقطه ضعف او را بیان کنید)

۱۰- خود تشویقى: در قبال هر رفتارى که حکایت از تجدید نظر در رفتار کم رویى شماست خود را تشویق کنید گردش و تفریح، زیارت.

۱۱- با احساس خود کم بینى بجنگید، گره زدن خود به گذشته، توانایى هاى خود را کم انگاشتن، متکى به قضاوت دیگران بودن، همه و همه بر احساس بى کفایتى و خود کم بینى شما مى افزاید، زندگى افراد موفق را مطالعه کنید آن ها بر اثر تمرین، تلاش، فقر و شکست ها و ناکامى ها و عبرت از آن ها به آنجا رسیده اند.

۱۲- خود شناسى (استعدادها، علاقه ها و نقاط قوت و ضعف….):

افزایش اعتماد به نفس و شکوفایى توانایى ها = سعى در ابراز وجود پذیرش خود = شناخت خود.

منبع: مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه