وهابیت و تنزل مقام الوهیت
وهابیها مقام و منزلت خداوند را آن قدر تنزل داده که حتی برای ایشان کرسی های متعددی در فضاهای مختلف در نظر گرفته است. آیا این نگرش مستلزم نیازمندی خداوند به ابزار و محدودیّت او نمی باشد؟
ابن قیّم می گوید که برای خداوند در هر آسمان یک کرسی وجود دارد. وقتی که به آسمان دنیا نزول می کند، روی کرسی مختص به این آسمان می نشیند و می گوید: «آیا استغفار کنندهای هست تا او را ببخشم … تا صبح آنجا میماند و هنگام صبح، کرسی آسمان دنیا را ترک می کند و بالا می رود و بر کرسی دیگر می نشیند![1] ابن تیمیه و ابن قیم در کیفیت نشستن خدا بر کرسی می گویند: استواء به معنای مجرد استیلاء نیست بلکه به معنای نشستن بر کرسی پادشاهی می باشد و اضافه می کنند که استواء خدا بر کرسی مانند استواء بشر بن مروان بر کرسی سلطنت است زمانی که عراق را فتح نمود[2].
حتي اين طايفه خدا را کوچکتر از عرش پنداشته و می گویند: «ان عرشه او كرسيه وسع السموات والارض و انه يجلس عليه فما يفضل منه قدر اربعه اصابع او فما يفضل منه الا قدر اربعه اصابع وانه ليئط به اطيط الرحل الجديد».[3]
و نیز می گویند: «ان محمدا رسول الله يجلسه ربه علي العرش معه».[4] لازمه این سخن اینست که عرش بزرگتر از خدا است و خدا و رسول خدا هردو در آن جا میگیرند و عرش بر هردوی آنها احاطه دارد.
حاجی خلیفه در «کشف الظنون» از کتاب« العرش» ابن تیمیه نقل می کند که خداوند بر کرسی می نشیند و محلی را برای نشستن رسول خدا در کنار خودش خالی می گذارد![5]
آیا این گونه عقائد که وهابیها آن را در میان مسلمین ترویج می نمایند، انحراف آشکار از مبانی دین مبین اسلام محسوب نمی گردد؟ و خداوند متعال مطابق این عقیده مانند یک فرد از افراد انسان تلقی نشده است که در هر آسمان به داشتن یک کرسی نیازمند می باشد. ودایم برای نشستن بر این کرسی ها میان آسمانها در گشت و گذار است؟
آیا این عقیده، عجز خداوند را در برقرار کردن رابطه با بندگانش ثابت نمی کند؟ و خداوند بدون اینکه در آسمان دنیا قرار گیرد نمی تواند پیام خود را به استغفار کننده ها برساند؟
آیا آنگونه که ابن تیمیه استیلاء را معنا کرده است و جایی هم برای رسول خدا در کنار او وجود دارد، لازمه اش این نیست که خداوند (العیاذ بالله) جسمی است محدود، و متناسب با وسعت کرسی و همسان با وجود پیامبر اسلام که هر دو باهم در این کرسی جا می گیرند؟
پی نوشت ها:
[1] . اجتماع الجیوش الاسلامیه، ج 1، ص55 .
[2] . ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم الحرانی، تفسیر کبیر، ج 6، ص385 . و مجموع الفتاوی، ج 16، ص 397 .و ابن قیم، توضیح المقاصد و تصحیح القواعد، ج 2، ص31 .
[3]. ابن تيميه، ابوالعباس احمد بن عبدالحليم الحراني، مجموع الفتاوي (كتب و رسائل و فتاوي شيخ الاسلام ابن تيميه)، ج16 ص435، دارالنشر: مكتبه ابن تيميه، الطبعه الثانيه، تحقيق: عبدارحمن بن محمد بن قاسم العاصمي النجدي.
[4]. مجموع الفتاوي، ج4ص374.
[5] . حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج2 ص 1438.(ابن تیمیه ذکر فیه ان الله تعالی یجلس علی الکرسی و قد اخلی مکاناً یقعد معه فیه رسول الله صلی الله علیه و سلم.)
