وهابیت و تنزل مقام الوهیت
وهابیها مقام و منزلت خداوند را آن قدر تنزل داده که حتی برای ایشان کرسی های متعددی در فضاهای مختلف در نظر گرفته است. آیا این نگرش مستلزم نیازمندی خداوند به ابزار و محدودیّت او نمی باشد؟
ابن قیّم می گوید که برای خداوند در هر آسمان یک کرسی وجود دارد. وقتی که به آسمان دنیا نزول می کند، روی کرسی مختص به این آسمان می نشیند و می گوید: «آیا استغفار کنندهای هست تا او را ببخشم … تا صبح آنجا میماند و هنگام صبح، کرسی آسمان دنیا را ترک می کند و بالا می رود و بر کرسی دیگر می نشیند![۱] ابن تیمیه و ابن قیم در کیفیت نشستن خدا بر کرسی می گویند: استواء به معنای مجرد استیلاء نیست بلکه به معنای نشستن بر کرسی پادشاهی می باشد و اضافه می کنند که استواء خدا بر کرسی مانند استواء بشر بن مروان بر کرسی سلطنت است زمانی که عراق را فتح نمود[۲].
حتی این طایفه خدا را کوچکتر از عرش پنداشته و می گویند: «ان عرشه او کرسیه وسع السموات والارض و انه یجلس علیه فما یفضل منه قدر اربعه اصابع او فما یفضل منه الا قدر اربعه اصابع وانه لیئط به اطیط الرحل الجدید».[۳]
و نیز می گویند: «ان محمدا رسول الله یجلسه ربه علی العرش معه».[۴] لازمه این سخن اینست که عرش بزرگتر از خدا است و خدا و رسول خدا هردو در آن جا میگیرند و عرش بر هردوی آنها احاطه دارد.
حاجی خلیفه در «کشف الظنون» از کتاب« العرش» ابن تیمیه نقل می کند که خداوند بر کرسی می نشیند و محلی را برای نشستن رسول خدا در کنار خودش خالی می گذارد![۵]
آیا این گونه عقائد که وهابیها آن را در میان مسلمین ترویج می نمایند، انحراف آشکار از مبانی دین مبین اسلام محسوب نمی گردد؟ و خداوند متعال مطابق این عقیده مانند یک فرد از افراد انسان تلقی نشده است که در هر آسمان به داشتن یک کرسی نیازمند می باشد. ودایم برای نشستن بر این کرسی ها میان آسمانها در گشت و گذار است؟
آیا این عقیده، عجز خداوند را در برقرار کردن رابطه با بندگانش ثابت نمی کند؟ و خداوند بدون اینکه در آسمان دنیا قرار گیرد نمی تواند پیام خود را به استغفار کننده ها برساند؟
آیا آنگونه که ابن تیمیه استیلاء را معنا کرده است و جایی هم برای رسول خدا در کنار او وجود دارد، لازمه اش این نیست که خداوند (العیاذ بالله) جسمی است محدود، و متناسب با وسعت کرسی و همسان با وجود پیامبر اسلام که هر دو باهم در این کرسی جا می گیرند؟
پی نوشت ها:
[۱] . اجتماع الجیوش الاسلامیه، ج ۱، ص۵۵ .
[۲] . ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم الحرانی، تفسیر کبیر، ج ۶، ص۳۸۵ . و مجموع الفتاوی، ج ۱۶، ص ۳۹۷ .و ابن قیم، توضیح المقاصد و تصحیح القواعد، ج ۲، ص۳۱ .
[۳]. ابن تیمیه، ابوالعباس احمد بن عبدالحلیم الحرانی، مجموع الفتاوی (کتب و رسائل و فتاوی شیخ الاسلام ابن تیمیه)، ج۱۶ ص۴۳۵، دارالنشر: مکتبه ابن تیمیه، الطبعه الثانیه، تحقیق: عبدارحمن بن محمد بن قاسم العاصمی النجدی.
[۴]. مجموع الفتاوی، ج۴ص۳۷۴.
[۵] . حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج۲ ص ۱۴۳۸.(ابن تیمیه ذکر فیه ان الله تعالی یجلس علی الکرسی و قد اخلی مکاناً یقعد معه فیه رسول الله صلی الله علیه و سلم.)
