ورزشهاى فکرى
فکر و اندیشه
یکى از ابزار موفقیت انسان، تفکر و اندیشه سالم است. اگر انسان بخواهد رشد فکرى پیدا کند، باید فکر خود را در مسیر بالندگى و رشد، حرکت دهد، کسانى که انگیزه فرهنگى و علمى والائى دارند، باید با ورزشهاى مخصوصى، قدرت تفکر خود را بالا ببرند.
على(علیه السلام) مى‌فرماید: همانا فکر تو، وسعت همه کارها را ندارد پس آن را براى کارهاى مهم، آزاد بگذار.[۱]
و در روایت دیگر فرمودند: وقتى فکرت را بر تمام کارهایت مقدم بدارى، آینده‌ات نیکو خواهد شد.[۲]
فکر و اندیشه، نیاز به مراقبت دارد و انسان باید سعى کند افکار خود را از آلودگی‌هاى فکرى پاک کند و قدرت اندیشه و تفکر را در مسائل زیربنایى به کار گیرد.
براى این کار، تمرین بسیار لازم است تا فکر انسان، از عوامل متفرق به سوى تفکر در مسائل اعتقادى عبادات و مطالعه به کار گرفته شود.
شرایط ورزش روحى، فکرى
ورزشهاى روحى و فکرى باید تحت شرایط و برنامه‌هاى صحیح اجراء شوند تا آثار و نتیجه مثبت داشته باشند.
۱- مکان ورزشى خلوت و بى‌سر و صدا باشد.
۲- زمان هر تمرین حداقل ۱۰ تا ۲۰ دقیقه باشد.
۳- زمان تمرین، منظم باشد.
۴- حداقل روزى یکبار تمرین‌ها انجام شود.
۵- تمرکز در تمرین‌ها وجود داشته باشد.
ورزش تمرکز در مطالعه
یکى از مشکلات افراد در مطالعه، عدم تمرکز در مطالعه است. بسیارى از افراد هنگام مطالعه تمرکز ندارند و خیلى زود از آن خسته مى‌شوند. براى آن که در مطالعه تمرکز حاصل شود، باید عوامل تفرقه در مطالعه را جستجو کرده و آنها را از بین برد.
عوامل تفرقه فکر
۱- مشکلات و نارسایی‌ها
مشکلات و نارسایی‌ها مى‌توانند عامل تفرقه فکر باشند و فکر انسان را به خود مشغول دارند. لذا باید مشکلات و نارسایی‌ها را هنگام مطالعه فراموش نماییم.
على(علیه السلام) مى‌فرماید: کسى که بسیارى از امور را پشت سر نیندازد، خوشى زندگیش مختل مى‌شود.[۳]
یکى از برخوردهاى منطقى با مشکلات، فراموش کردن آنهاست.
۲- کسالت و تنبلى
یکى از عوامل تفرقه در مطالعه، کسالت وتنبلى است، هر کسى داراى این صفت باشد، نه تنها در مطالعه موفق نمى‌شود بلکه در سایر کارهاى خود نیز موفقیتى نخواهد داشت. در روایت مى‌خوانیم:
بر تو باد پرهیز از سستى و بى‌حوصلگى. زیرا این دو، مانع بهره‌بردارى و سود تو از دنیا و آخرت خواهد شد.[۴]
کسالت و تنبلى را باید با عزم و اراده از بین برد. على(علیه السلام) مى‌فرماید: با اراده محکم، به جنگ سستى‌ها بروید.[۵]
۳- آمال و آرزوهاى معقول و غیر معقول
آمال و آرزوها چه معقول باشند یا غیرمعقول تلقى گردند، باعث تفرقه حواس انسان مى‌شوند. از نظر شرع مقدس اسلام نیز آرزوها باید کوتاه و محدود و قابل دسترسى باشد و گرنه آفت دین و دنیا به شمار مى‌رود.
امام صادق(علیه السلام) مى‌فرمایند: دنیا مانند آب دریاست، تشنه هر چه بیشتر از آن بنوشد، عطش او زیادتر مى‌شود تا او را به هلاکت برساند.[۶]
۴- سروصداهاى ناهنجار
یکى از عوامل تفرق حواس، سر و صداست. مشکل آلودگى صوتى، یکى از مشکلات فراگیر جامعه است. فردى که مى‌خواهد مطالعه کند، باید مکانى را براى مطالعه در نظر بگیرد که خالى از سروصدا باشد.
۵- اشتغالات فکرى
یکى از عوامل تفرقه حواس، اشتغالات فکرى بیش از حد مى‌باشد. وقتى فکر انسان متفرق و مشغول باشد، نمى‌تواند در مطالعه تمرکز پیدا کند. لذا على(علیه السلام) مى‌فرماید:
همانا فکر تو وسعت همه کارها را ندارند، پس آن را براى کارهاى مهم آزاد بگذار.[۷]
۶- خستگى
یکى از موانع مطالعه و تمرکز، خستگى است. کسى که مى‌خواهد کارهاى فکرى انجام دهد، باید خود را بیش از اندازه خسته نکند. کارهاى بدنى، فعالیت‌هاى ورزشى سنگین که همراه با خستگى باشد با کارهایى فکرى در تضاد مى‌باشد.
۷- اضطراب و نگرانى
اضطراب و نگرانى، عامل تفرقه حواس و باعث عدم تمرکز در انسان است.[۸]
۸- شرایط نامناسب محیط
یکى از عوامل تفرقه فکر، شرایط بد و نامناسب محیط مطالعه است. سرد بودن زیاد مکان مطالعه، گرم بودن زیاد مکان مطالعه، کم یا زیاد بودن نور و عدم نور کافى، از شرایط نامناسب محیط مطالعه به شمار مى‌رود.
ورزش تمرکز براى خوابیدن
یکى از مشکلات عصر حاضر، بدخوابى و کم‌خوابى است.[۹] بسیارى از افراد، از دیر خوابیدن در هنگام شب، گله دارند و برخى به داروهاى خواب‌آور متوسل مى‌شوند. امّا بیدار خوابى را مى‌توان با به دست آوردن تمرکز در هنگام خواب درمان کرد:
۱- هر شب هنگام خواب، چند دقیقه پیرامون کارهاى روز خود فکر کنید و جهات مثبت و منفى آن را ارزیابى کنید.
۲- عوامل گرایش به کارهاى بد و عوامل گرایش به کارهاى خوب را بررسى کنید. تصمیم بگیرید کارهاى بد را تکرار نکنید و کارهاى خوب را بیشتر انجام دهید.
۳- دعاهاى هنگام خواب را بخوانید.[۱۰]
۴- دو ساعت قبل از خوابیدن، از خوردن غذاها و آشامیدنی‌هاى مقوى پرهیز کنید.
۵- بالش زیر سر را، کوتاه انتخاب نمائید.
۶- از موادى که زائل‌کننده خواب هستند مثل چاى و قهوه استفاده نکنید.
۷- تنفس را از راه بینى انجام دهید.
۸- اگر از خواب بیدار شدید، روى برنامه‌هاى جدید خود فکر کنید، کارهایى را که باید انجام دهید دسته‌بندى کرده و نسبت به زمان و مکان آن برنامه‌ریزى نمائید. این برنامه‌ریزى، بر اساس واقعیات باشد.
۹- پارچه‌اى روى دو چشم قرار دهید تا به تاریکى بیشتر کمک شود.
