ملا صالح مازندانی (- ۱۰۸۶)

عالم قرن ۱۱ق .

حسام الدین ابوالفضائل محمد صالح بن احمد بن شمس الدین . خاستگاه او مازندران بود و برای طلب علم درجوانی به اصفهان رفت و درهمان جا ، که حوزۀ اصلی علم شیعیان در آن زمان بود ، استقرار یافت و این امکان را پیدا کرد تا در درس ملا محمد تقی مجلسی حاضرشود و از او دانش بیاموزد . هوش فراوان و توانایی و استعداد سرشار ملا محمد صالح و شخصیت برجستۀ او سبب شد تا استادش دخترخود ، آمنه بیگم ، را ، که ازعالمان زمانه نیز بود ، به عقد نکاح او در آورد . بی شک این نسبت بر ارادت و گرایش بیش ترملا محمد صالح به مجلسی افزود (مدرسی ، ج ۵ ، ص ۱۴۶ ؛ حسینی دشتی ، ج ۶ ، ص ۶۳۹) .

مازندرانی نزد عالم دیگرآن عصر ، حسن علی ، فرزند ملا عبدالله شوشتری ، نیز رفت و از او نیز دانش آموخت و ، بدین ترتیب ، در علوم عقلی و نقلی به درجه ای والا رسید و ازمشاهیر زمان شد . برخی ازاشارات ویادکردهای عقلی او مخصوصاً در شرح الکافی نشان دهندۀ آن است که او فیلسوف توانمندی بود (مازندرانی ، شرح الکافی ، ج ۱، ص ۶۷ ، ۱۴۳ ؛ حسین پور ، ص ۲۳) . وی دانش خود را به نسل بعد نیز منتقل کرد و از جملۀ شاگردان اویند مجلسی دوم وفیض کاشانی .

 مازندرانی آثاری در زمینه های فقهی و اصولی تألیف کرد که برخی از آن ها عبارت اند از حاشیه بر معالم الاصول ، حاشیه بر روضه البهیه یا شرح لمعه ، شرح من لا یحضره الفقیه ، شرح زبده الاصول . در کنار این آثار ، اثر مشهور شرح کافی از آثار بسیار ارزشمند او در آن عصر است . مازندرانی ، به رغم گرایش­ های اصولی ولی همسو با مسیر آن عصر(شرح وحاشیه نویسی برکتب اربعه) ، اثری ماندگار نگاشت . این کتاب یکی از مشهورترین شروح الکافی و شرحی است مزجی و مبسوط بر بخش اصول الکافی و بخش روضه و قسمت هایی از فروع . این اثربه تصحیح استاد علی اکبرغفاری درسال های ۱۳۸۲ – ۱۳۸۸ ق درتهران انتشاریافت (صرفی ، ص ۱۱۸) .

پی نوشت ها:

مدرسی ، تبریزی، ریحانه الادب، تهران.

حسینی دشتی ، معارف و معاریف، تهران.

مازندرانی ، شرح اصول الکافی، با تعلیقات ابوالحسن شعرانی، بیروت.

حسین پور، امین، عقل از دیدگاه ملا صالح مازندرانی،  حدیث اندیشه، ش۱۴٫

صرفی ، زهرا، روش فهم حدیث در شرح اصول الکافی ملا صالح مازندرانی ، علوم حدیث، ش ۴۲٫

منبع: نقش شیعه در فرهنگ و تمدن اسلام و ایران