مادران دیروز، مادران امروز

این تصورها چه گونه ذهن زنان جامعه ی ما را به خود مشغول کرده، فعلاً جای بحث آن نیست؛ اما به طور کلی، علل و عواملی وجود دارد که سمت و سوی زندگی مادران امروز را از گذشته بسیار متفاوت کرد. خداوند متعال فرموده است: «او کسی است که شما را در رحمِ ]مادران [، آن چنان که می خواهد، تصویر می کند. معبودی جز خداوندِ توانا و حکیم، نیست»(آل عمران/6).

امام خمینی، فعالیت زنان را فقط به امور خانه داری و تربیت فرزند منحصر نمی دانست؛ بلکه معتقد بود اصلی ترین و مهم ترین فعالیت زنان، مسئولیت مادری است و در این باره می فرمود: شغل اصلی زن، شغل همسری و مادری است؛ ولی بعضی خیال می کنند این اهانت به زن است و مهم ترین کاری که زن می تواند بکند، کار مادری است. البته در مواردی شاید کارهای اجتماعی زنان واجب عینی و یا کفایی نیز باشد؛ اما در همه حال، باید خانم ها فعالیت اجتماعی شان را با حفظ جنبه ی خانه داری بکنند و الگوی شان فاطمه زهرا(س) باشد(امام خمینی،242).

تفاوت و اختلاف نسل ها اتفاقی است که به هیچ وجه نمی توان جلوی آن را گرفت و در همه ی جوامع بشری رخ می دهد. زنان امروزی در مقایسه با زنان در دهه های گذشته از استقلال بیش تری برخوردارند. آن ها با ورود به اجتماع و به دست آوردن شغل از نظر مادی،کاملاً مستقل شده اند و دیگر مثل گذشته به شوهران شان وابسته نیستند. هرچند برخی، استقلال مالی زنان را تحسین می کنند و لازم می دانند، به عقیده ی برخی دیگر، این استقلال مالی باعث کم رنگ شدن روابط بین زوجین و سرد شدن فضای حاکم بر خانواده های جوان شده است.

دلیل دیگر تفاوت نسل خانواده های امروز با خانواده های گذشته را سرعت شدید تکنولوژی معرفی می کنند. وجود تکنولوژی هایی مانند تلفن همراه و مهم تر از آن، اینترنت باعث تحول زندگی امروز شده است. دیگر مثل گذشته جامعه ی بسته ای نداریم که فرد تنها با اقوام و خویشان خود در شهرهای مختلف تماس داشته باشد. امروز تنها با یک کلیک می توان به جهان مجازی وارد شد، اطلاعات جدید گرفت و با افراد مختلف در کشورهای گوناگون دنیا ارتباط برقرار کرد. این آگاهی باعث تحول در منش و شیوه ی زندگی شده که در گذشته از نسلی به نسل دیگر تنها کمی تغییر داشته است.

مادران نیز یکی از گروه هایی هستند که با پیشرفت جوامع، روش زندگی شان تغییر کرد. مادر دیروز کم خرج،کم توقع و پرکار بود و با هزینه ی کم، فرزندان را تربیت و زندگی را می چرخاند. زمان زیادی را با کودک خود می گذراند و فرزندش را به شیوه ی سنتی تربیت می کرد. او با درست کردن غذای سالم، خوراک فرزندان را در خانه تهیه می کرد و همه ی مایحتاج خانواده را با هنر خود در خانه تهیه می کرد. بهترین روش تربیت فرزند انسان، این است که در آغوش مادر و با استفاده از مهر و محبت او پرورش پیدا کند(گزیده ی بیانات رهبر معظم انقلاب،20/12/1375).

برخلاف مادر امروز که برای تهیه ی نهار و شام، وابسته به غذاهای آماده و فست فودهاست و کم تر وقت خود را صرف آشپزی می کند و کم تر وعده ی غذایی است که همه ی افراد خانواده، سر سفره میل کنند. مادر امروز، بیش تر تمایل به کار بیرون از خانه دارد و در طی روز، زمان کم تری را با فرزندش می گذراند؛ فرزندش نیمی از آداب تربیت را در مهدهای کودک می آموزد. حاضر است ساعت ها وقت خویش را بیرون از خانه مشغول به کار باشد؛ اما کارهای خانه اش را به خدمت کاری بسپرد که برایش انجام دهد و در واقع، کارمندبودن برایش یک افتخار است و فرهنگ جامعه ی به سمت وسویی می رود که به این تفکر دامن می زند.

مادر نسل گذشته، صبور و بردبار بود، سختی ها و ناملایمت های زندگی را به راحتی تحمل می کرد و خود را وقف فرزندانش می کرد؛ اما مادر امروزی تمرین صبر و بردباری نکرده و با کوچک ترین بحث و اختلاف با همسر، تحملش را از دست می دهد، چمدان در دست گرفته، راهی خانه ی پدر می شود. پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: «در شکیبایی بر ناملایمت ها، خیر بسیاری نهفته است»(محمدی ری شهری،144). امام صادق(ع) نیز فرموده اند: «مؤمن، در سختی ها صبور و در مقابل اضطراب ها باوقار است، بدان چه به او داده شده، قانع است و گرفتاری ها نزد او بزرگ نیست»(مجلسی، ج82، ح133)

مادران در گذشته، مهم ترین وظیفه ی خود را فرزندآوری و تربیت فرزند می دانستند؛ ولی مادر امروزی، فرزندآوری، آخرین اولویت او در زندگی است و با تبلیغ های نادرست فرزند کم تر، زندگی بهتر که در دهه ی گذشته از سوی دولت به مردم تحمیل شد، این فرهنگ به غلط در جامعه ی ما شکل گرفت.

عشق مادری، اندازه گرفتنی نیست و هیچ کس در دنیا نمی تواند جای مادر را بگیرد. مادران در گذشته طور دیگری به وضع ظاهری خود توجه می کردند و استفاده از وسایل آرایشی در میان زنان در آن دوره زیاد نبود، و اکثر بانوان با رنگ ها و مواد طبیعی و سالم آرایش می کردند؛ اما امروزه برخی زنان وقت و هزینه ی بسیاری در این زمینه صرف کرده و ایران جزء پرمصرف ترین کشورها در زمینه ی استفاده از وسایل آرایشی شده است. استفاده از جراحی های زیبایی به خصوص جراحی بینی در بین ایرانیان بسیار شایع شده و اغلب مادران این دوره و نسل بعد درگیر این موضوع خواهند بود.

چهارده میلیون خانم ایرانی از نظر مصرف لوازم آرایشی، گوی سبقت را از کل کشورهای منطقه ربوده اند، به نحوی که تقریباً ۲۹درصد یا یک سوم کل مصرف کنندگان منطقه ی خاورمیانه را تشکیل می دهند. به عبارت دیگر، اگر جمعیت زنان خاورمیانه ۱۵۵میلیون نفر باشد، نُه درصد این زنان یعنی چهارده میلیون نفر از زنان ایرانی حدود یک سوم، یعنی ۲/۱میلیارد دلار هزینه ی لوازم آرایشی از ۷/۲میلیارد دلار بازار لوازم آرایشی خاورمیانه را پرداخت می کنند(ویکی پدیا).

تجمل گرایی در زندگی مادران دیروزی نمود چندانی نداشت و چشم و هم چشمی بین زنان نسل گذشته کمتر دیده می شد و درصد کمتری از درآمد خانواده صرف تشریفات زندگی می شد؛ در حالی که مادران امروزی به شدت علاقه مند به تجمل در زندگی شده، با مقایسه زندگی خود و دیگران، در پی تهیه ی کمبودهای ظاهری و غیرضروری در زندگی خود هستند و میزان قابل توجهی از درآمد خانواده را صرف تجمل ‎های نامحدود زندگی می کنند.

از دیگر تفاوت های مادر دیروز و امروز، رعایت عفاف و حجاب است. مادر دیروز خود را به رعایت حجاب مقیدتر می دانست و در روابط با نامحرم حدودی را برای خود ترسیم کرده بود. روابطش بیشتر با محارم خلاصه می شد و در ارتباط با نزدیک ترین محارمش (پدر و برادر) نیز حریمی قائل بود. تا حدود زیادی پوشش را نزد آنان رعایت می کرد و تقیّد به همین اصول، به تحکیم خانواده کمک می کرد؛ اما مادر امروز، کم تر به مسئله ی حجاب توجه می کند و خود را از قید و بند حجاب رها دانسته و آزادی درارتباط با نامحرم و آشکار کردن زیبایی هایش، سستی بنیان خانواده را برایش به ارمغان می آورد. بدحجابی، چنان در جامعه ی ما و میان زنان و مادران فراگیر شد که گویا اهمیتی ندارد و ادامه ی این روش، می تواند سلامت اجتماعی نسل بعد را نیز تحت تأثیر خود قرار دهد.

مادران نسل گذشته، کم تر به مطالعه می پرداختند و اغلب زنان، سواد بالایی نداشتند و برخی سوادشان در حد خواندن و نوشتن بود؛ اما برای پیش رفت فرزندشان بسیار تلاش می کردند؛ ولی امروزه به علت پیش رفت تکنولوژی، اغلب مادران، تحصیلات و پیش رفتهای علمی خوبی دارند و در همه ی مسائل علمی، رشد چشم گیری داشتند. به عنوان مثال در گذشته در بسیاری از رشته های پزشکی، متخصص خانم نداشتیم؛ امروزه در اکثر رشته های پزشکی، زنان هم چون مردان موفقیت های خوبی کسب کردند و نیازهای درمانی افراد، به خصوص بانوان را برطرف می سازند.

منابع:

– قرآن کریم.

– محمدی ری شهری، محمد (1387)، میزان ‎ الحکمه، قم، دارالحدیث.

– موسوی خمینی، روح الله (1369)، صحیفه ی نور، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

– مجلسی، محمدباقر (1404)، بحارالانوار، ج8، تهران، چاپ الاسلامیه.

– مقام معظم رهبری در جمع بانوان،20/12/1375

منبع : آمنه انتصاری؛پیام زن-اردیبهشت ماه 1393 شماره 266.